Απότομοι βράχοι, απόκρημνες κορυφές, τοξωτά γεφύρια, πέτρινα σπίτια, τζάκια που καπνίζουν, μονοπάτια που διασχίζουν τα πυκνά δάση και γραφικά καλντερίμια συνθέτουν το σκηνικό του Ζαγορίου, στο οποίο κυριαρχούν η χαράδρα του Βίκου και οι πύργοι της Αστράκας.
Η μαγεία του χειμώνα ξεδιπλώνεται στο σύμπλεγμα λιθόκτιστων χωριών, που έχει ενιαία αρχιτεκτονική σαν τις Κυκλάδες, προσφέρει μια ολοκληρωμένη ταξιδιωτική εμπειρία, που ξεκινάει από τις τοπικές γεύσεις και το τσίπουρο, περνάει μέσα από τα αρχοντικά με τις ζωγραφιές στους τοίχους και καταλήγει σε μαγευτικές διαδρομές στο δάσος. Με μία λέξη Ζαγοροχώρια..
ΔΥΤΙΚΟ ΖΑΓΟΡΙ
Ράφτινγκ στο Βοϊδομάτη (Αρίστη). Κάτω από τη γέφυρα της Αρίστης, γύρω στις έντεκα το πρωί, ξεκινούν ομάδες ράφτινγκ με προορισμό την Κλειδωνιά. Η διαδρομή, περίπου 5 χιλιομέτρων, διαρκεί 75 λεπτά και κοστίζει 25 ευρώ το άτομο. Στο σημείο εκκίνησης, τα διάφανα νερά στις όχθες του Βοϊδομάτη θυμίζουν πισίνα και οι ρίζες των πλατανιών είναι τόσο μεγάλες, που μοιάζουν με τα δέντρα που περπατούσαν στον «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών». Πρόκειται για μοναδική εμπειρία, αφού το ποτάμι διασχίζει ένα δάσος με πλατάνια, ενώ από τη μέση περίπου και μετά στενεύει σαν φαράγγι.
Ιππασία στη Βόρεια Πίνδο (Πάπιγκο). Στο κτήμα «Μπίτου», στην πλάτη του ξενώνα «Καλλιόπη», υπάρχει ο οργανωμένος στάβλος της Δάφνης με δώδεκα άλογα. Συμφωνήστε μαζί της τα μονοπάτια που θέλετε να ακολουθήσετε και χαθείτε μέσα στις «γυμνές» βελανιδιές και στους πυκνούς θάμνους. Στη διαδρομή, εκτός από την εντυπωσιακή θέα της Αστράκας, αν είστε τυχεροί, μπορεί να συναντήσετε αλεπούδες, λαγούς, ζαρκάδια, ακόμη και αετούς. Δεν απαιτείται προηγούμενη εμπειρία στην ιππασία και το ηλικιακό όριο είναι τα τέσσερα χρόνια. Το κόστος διαφέρει ανάλογα με τη διάρκεια της βόλτας. Για παράδειγμα, η μικρή των 45 λεπτών στοιχίζει 20 ευρώ το άτομο.
Ανατολή στο παρατηρητήριο της Ράχης (Βίκος). Φτάνοντας στον Βίκο, αφήνετε το αμάξι στην πλατεία και στρίβετε δεξιά στην ταμπέλα που γράφει «Παρατηρητήριο Ράχης». Προχωράτε 100 μέτρα και συναντάτε ένα κιόσκι με πέτρινα πεζούλια. Μη σταματήσετε εδώ, συνεχίστε άλλα 20 μέτρα και θα βρείτε ένα ξύλινο κιόσκι, χτισμένο στην άκρη του βουνού. Την ώρα που ο ήλιος ξυπνάει, το άγριο τοπίο μοιάζει με χρωματιστή ζωγραφιά. Κάτω, πορτοκαλοκόκκινα πλατάνια, σε σχήμα χριστουγεννιάτικης γιρλάντας, συντροφεύουν το ποτάμι στη χαράδρα του Βίκου. Τα πρωινά σύννεφα κρεμάνε ένα λευκό πέπλο γύρω από τους κοφτερούς βράχους της Αστράκας, ενώ στο βάθος ο Στούρος ξεπροβάλλει σταδιακά μέσα από την αχλή. Το μόνο που ακούγεται είναι το τρεχούμενο νερό από τις πηγές του Βοϊδομάτη.
Ηλιοβασίλεμα στο ναό των Ταξιαρχών (Μικρό Πάπιγκο). Κατευθυνόμενοι από το Μεγάλο προς το Μικρό Πάπιγκο, σταματήστε στη μέση της διαδρομής για να δείτε στο αριστερό σας χέρι τις πηγές Ρογκοβού, που είναι γνωστές και ως «κολυμπήθρες». Σε αυτές τις μικρές φυσικές πισίνες, που περιστοιχίζονται από πλατάνια, λέγεται ότι έκανε μπάνιο ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων. Μετά τη σύντομη στάση, συνεχίστε ευθεία για 500 μέτρα και παρκάρετε στην πλατεία που θα συναντήσετε. Μπροστά από τον πετρόκτιστο ναό των Ταξιαρχών, που χτίστηκε το 1808, απλώνεται η χαράδρα του Βίκου και το μάτι φτάνει μέχρι τον Στούρο. Στη δύση, καθίστε κάτω από το αιωνόβιο πλατάνι και παρατηρήστε από αριστερά τους πύργους της Αστράκας. Μοιάζουν με πυρακτωμένες πέτρες που φλέγονται στον ουρανό.
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΖΑΓΟΡΙ
Τα τοξωτά γεφύρια (Κήποι). Παλιότερα, οι Κήποι, που ονομάζονταν Μπάγια (τόπος με νερά), ήταν η πρωτεύουσα και το διοικητικό κέντρο των Ζαγορίων. Γι’ αυτό, γύρω από το χωριό υπάρχουν συγκεντρωμένα τα περισσότερα τοξωτά γεφύρια της περιοχής. Αυτές οι γέφυρες, φτιαγμένες από ασβεστόλιθο, με τη μοναδική τεχνική κατασκευής, φέρουν το όνομα του δωρητή τους. Ξεκινήστε από το πέτρινο γεφύρι του Κόκκορη ή Νούτσου, που φτιάχτηκε το 1750, συνεχίστε με το Καλογερικό, το οποίο είναι τρίτοξο και κρατάει όρθιο από το 1814, και περπατήστε πάνω σε αυτό του Λαζαρίδη, που συνέδεε τους Κήπους με το χωριό Κουκούλι.
Θέα στον Βίκο (Μονοδένδρι/Βραδέτο). Τη χαράδρα του Βίκου, αν δεν επιθυμείτε να τη διασχίσετε, μπορείτε να την απολαύσετε από δύο σημεία. Το πρώτο βρίσκεται στην τοποθεσία Οξιά, απέχει έξι χιλιόμετρα από το Μονοδένδρι και στη διαδρομή θα περάσετε μέσα από το πέτρινο δάσος. Αφήνετε το αμάξι σας στο πλάτωμα, περπατάτε 100 μέτρα και φτάνετε μπροστά σε έναν μικρό πέτρινο τοίχο. Κοιτώντας κάτω, κυριολεκτικά σου κόβεται η ανάσα από το βάθος της χαράδρας.
Η άλλη σας επιλογή είναι να οδηγήσετε έως το χωριό Βραδέτο και από εκεί να κάνετε πεζοπορία μέχρι τη θέση Μπελόι. Καθ’ οδόν προς το παρατηρητήριο, για να μη χαθείτε, θα σας βοηθήσουν τα κόκκινα βέλη, που είναι γραμμένα με σπρέι, και η ειδική σήμανση. Η διαδρομή, αν και ελαφρώς κουραστική, είναι μαγική. Θα συναντήσετε αγελαδινά βοσκοτόπια, θα βαδίσετε πάνω σε τεράστιες πλάκες, που μοιάζουν λες και τις έχουν σπείρει γίγαντες, και θα δείτε μικρά ποταμάκια να αναβλύζουν από διάφορα σημεία του βουνού. Προσοχή: Πάρτε μαζί σας νερό, φαγητό και ξεκινήστε την πεζοπορία νωρίς. Βαθύ σκοτάδι πέφτει γύρω στις 17.00.
Για μαντζούνια στον Βικογιατρό (Κουκούλι). Οι Βικογιατροί ήταν θεραπευτές του Ζαγορίου που εμφανίστηκαν τον 17ο αιώνα. Περιπλανιούνταν το καλοκαίρι στα βουνά, μάζευαν τα φαρμακευτικά φυτά, μια και όλη η περιοχή έχει πλούσια χλωρίδα, παρασκεύαζαν τα βότανά τους και στη συνέχεια έφιπποι γύριζαν τον κόσμο. Παρήκμασαν στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν εμφανίστηκε η επίσημη ιατρική. Ωστόσο, παρά την εξαφάνισή τους, μπορείτε να ζήσετε μια τέτοια εμπειρία στο καφενείο του Νίκου Κοντοδήμου, ο οποίος προσφέρει ροφήματα από μη καλλιεργήσιμα φυτά, όπως το «τσάι της ακμαιότητας» (2 ευρώ) ή το λικέρ από άγριο βατόμουρο.
Η «Στέρνα» της παράδοσης (Καπέσοβο). Σε ένα τόσο δα μαγαζάκι, με τα μπλε παγκάκια εξωτερικά και τις γιγάντιες κολοκύθες, η οικογένεια Παπαγεωργίου, εδώ και δεκαπέντε χρόνια, αξιοποιεί την πρώτη ύλη της περιοχής για να δημιουργήσει νόστιμες παραδοσιακές λιχουδιές. Στο γλυκοπωλείο, το οποίο πήρε το όνομά του από τη στέρνα 13 μέτρων που βρίσκεται στο κέντρο του, μπορείτε να βρείτε από λιμπιστά μουστοκούλουρα (με δικό τους μούστο) και μαρμελάδα από κράνα μέχρι ζμπέκια (καρύδι περασμένο στο σχοινί και βουτηγμένο στη μουσταλευριά) και γλυκό του κουταλιού από το άνθος της φροξυλιάς.
Βόλτα στο Δίλοφο. Αν και σχεδόν ερημωμένο, το Δίλοφο είναι ίσως το πιο όμορφο χωριό του Ζαγορίου. Κρυμμένο σε ένα δάσος από βελανιδιές, αξίζει να περπατήσετε στα λίθινα καλντερίμια του, για να δείτε την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών. Από την κουκλίστικη βεράντα του «Λίθου» θα έχετε θέα στο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στην Αναγνωστοπούλειο Σχολή και στο όρος Τύμφη, που ξεπροβάλλει στο βάθος. Μετά τον καφέ (καπουτσίνο: 2 ευρώ), κατηφορίστε στην πλατεία του χωριού. Ο κορμός του υπερήλικου πλατάνου έχει ανοίξει στα δύο, σχηματίζοντας μια εντυπωσιακή φυσική αγκαλιά.
Τσίπουρο και μεζέδες στη Βαγγελιώ (Κάτω Πεδινά). Στα Κάτω Πεδινά, ένα χωριό δεκαπέντε κατοίκων, υπάρχει στην πλατεία ένα αλλιώτικο καφενείο που επισκέπτονται οι ελάχιστοι ντόπιοι και δεν θα το βρείτε σε κανέναν ταξιδιωτικό οδηγό. Εδώ στήνονται κάθε βράδυ οι παρέες γύρω από το τζάκι, πίνοντας σπιτικό τσίπουρο και τραγουδώντας. Η Βαγγελιώ και ο Πάνος μαγειρεύουν γίγαντες πλακί, κολοκυθόσουπα, συκώτι με σάλτσα μουστάρδας (5 ευρώ) και κοτόπουλο τηγανιά (5,5 ευρώ). Το μαγαζί, με τους πορτοκαλί τοίχους και τις πράσινες λεπτομέρειες, δεν θα σας γεμίσει το μάτι, όμως το φαγητό είναι εξαιρετικό και οι τιμές πολύ προσιτές. Αν δεν πεινάτε, παραγγείλτε τσίπουρο και διαβάστε ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη που λειτουργεί εντός!
«Ανω-Κάτω» – τα μάλλινα (Ελάτη). Οι παραγωγικές μονάδες στα Ζαγοροχώρια είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Γι’ αυτόν και μόνο το λόγο έχει ενδιαφέρον να κάνετε μια στάση στο παραδοσιακό εργαστήρι μάλλινων δημιουργιών της Γιώτας, όπου μπορείτε να παρακολουθήσετε όλα τα στάδια επεξεργασίας του πρόβειου μαλλιού ή ακόμη και να μυηθείτε στην τέχνη του αργαλειού. Θα βρείτε κασκόλ (από 30 ευρώ) φτιαγμένα με την τεχνική κετσέ (felt), χουχουλιάρικες εσάρπες και ιδιαίτερες τσάντες.
Στη μονή της Αγίας Παρασκευής (Μονοδένδρι). Μπορεί τα Ζαγοροχώρια να έχουν δεκάδες ιστορικά μοναστήρια και ναούς, εντούτοις η μονή της Αγίας Παρασκευής στο Μονοδένδρι είναι μοναδική ως προς την τοποθεσία της. Χτισμένη ακριβώς στο χείλος της χαράδρας του Βίκου, κοιτώντας την από μακριά νομίζεις ότι κρέμεται στον αέρα. Εδώ, σε αυτό το φυσικό καταφύγιο, έρχονταν οι κυνηγημένοι κάτοικοι της περιοχής για να σωθούν από τους Τουρκαλβανούς ληστές. Για να φτάσετε, παρκάρετε στο Μονοδένδρι, διασχίστε την πλατεία, στρίψτε αριστερά και κατηφορίστε για δέκα περίπου λεπτά ένα φαρδύ καλντερίμι.
