Υπέρ της μελέτης ανάδειξης αρχαιοτήτων εντός του ανασχεδιασμένου σταθμού «Βενιζέλου», στο πλαίσιο των εργασιών για την κατασκευή του Μετρό Θεσσαλονίκης, τάχθηκαν χτες ομόφωνα τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.

Η μελέτη, που για να υλοποιηθεί προϋποθέτει την απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων στην ίδια θέση, σε ποσοστό που διατηρεί την ενότητα και σε πολύ μεγάλο βαθμό (85%) το σύνολο των ευρημάτων, ήρθε στο ΚΑΣ μετά από διαβούλευση και συνεννόηση της Αττικό Μετρό και του Δημάρχου της Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη.

Πρόκειται για την επικαιροποιημένη προμελέτη που είχε εγκριθεί τον περασμένο Ιανουάριο και αφορούσε τον συγκερασμό δύο εκ των έξι λύσεων που είχαν παρουσιαστεί τότε και οι οποίες είχαν εκπονηθεί από το ΑΠΘ (καθηγητές Α. Αλεξοπούλου και Γ. Παπακώστα) και την Αρχαιολογική Υπηρεσία (σε συνεργασία με την Αττικό Μετρό).

Μετά από πολύωρη συνεδρίαση, τα μέλη του ΚΑΣ γνωμοδότησαν θετικά, έχοντας παρακολουθήσει, εκτός από το ιστορικό της υπόθεσης, που σε επίπεδο μελετών πηγαίνει πίσω δύο χρόνια, και το σκεπτικό της ανάδειξης των αρχαιοτήτων έτσι όπως παρουσιάστηκαν μέσα από τη συγκεκριμένη πρόταση. Παράλληλα άκουσαν τις τοποθετήσεις της ηγεσίας της Αττικό Μετρό, που τόνισε ότι γίνεται προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος με τον καλύτερο τρόπο, η οποία απαιτεί τη βοήθεια όλων, του Δημάρχου της Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, συμβούλων του, καθώς και των εκπροσώπων του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.

Σύμφωνα με τη μελέτη ανάδειξης, η πρόσβαση στις αρχαιότητες που βρίσκονται στο -1 επίπεδο του σταθμού «Βενιζέλου» θα γίνεται μέσω κυλιόμενης σκάλας και από τις δύο εισόδους του σταθμού. Πριν από το συγκεκριμένο επίπεδο, θα προηγείται μεσοπάτωμα (στο οποίο θα μπορεί κανείς να μεταβεί με σταθερές κλίμακες), που θα λειτουργεί τόσο ως «μπαλκόνι» θέασης προς τις αρχαιότητες όσο και ως γέφυρα που θα διέρχεται κάτω από την Εγνατία, δίνοντας την ευκαιρία σε επιβάτες και μη να έρχονται σε άμεση επαφή με τα ευρήματα.

Στη συνέχεια, στον υπό διαμόρφωση αρχαιολογικό χώρο στο -1 επίπεδο, ένας κατά μήκος διάδρομος, μια ράμπα, που δεν θα «πατά» σε αρχαία, θα εξυπηρετεί τους επισκέπτες του μνημείου, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει ένα μεγάλο τμήμα της βυζαντινής Μέσης Οδού, την οποία θα έχουν τη δυνατότητα όχι μόνο να θαυμάσουν, αλλά και να περπατήσουν, αποκτώντας έτσι βιωματική σχέση.

Εξάλλου, όπως σημειώθηκε, είναι αποδεδειγμένο ότι δεν υπάρχει κίνδυνος απόσπασης αρχαίου υλικού από αυτή την εγγύτητα. Επιπλέον, στο επίπεδο των αρχαιοτήτων, αλλά και στο μεσοπάτωμα, θα διαμορφωθούν χώροι για την έκθεση κινητών ευρημάτων, ενώ η απόσπαση των αρχαιοτήτων, που για να πραγματοποιηθεί προϋποθέτει ειδική μελέτη η οποία θα πρέπει να πάρει το «πράσινο φως» του ΚΑΣ, εξασφαλίζει και τη διενέργεια ανασκαφικών ερευνών για τον εντοπισμό πιθανών αρχαιότερων στρωμάτων, της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής.

Μπουτάρης: «Για την καθυστέρηση δεν φταίνε τα αρχαία»

Μεταξύ άλλων, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης τόνισε ότι για την καθυστέρηση στα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης δεν ευθύνονται ούτε τα αρχαία ούτε το υπουργείο Πολιτισμού  (κάτι που υπερθεμάτισε και η γενική γραμματέας Λίνα Μενδών), δήλωσε, δε, ότι η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική «προμελέτη» είναι μια πολύ καλή λύση κοινής αποδοχής, αλλά ως προς την απόσπαση ή μη των αρχαιοτήτων θα κληθεί άγγλος εμπειρογνώμονας για να δώσει τη γνώμη του χωρίς πληρωμή.

Στο σημείο αυτό προέκυψε συζήτηση και παρεμβάσεις από τα μέλη του ΚΑΣ που από τη μία σημείωναν ότι η νέα απόφαση δεν πρέπει να βρεθεί πάλι υπό αίρεση (σ.σ. οι δύο προηγούμενες υπουργικές αποφάσεις για το θέμα έχουν προσβληθεί από τον Δήμο Θεσσαλονίκης, με την υπόθεση της δεύτερης να εκδικάζεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας τον Φεβρουάριο του 2015) και από την άλλη τόνιζαν ότι η μέθοδος της απόσπασης είναι άκρως επιστημονική, που έχει αξιοποιηθεί σε εξαιρετικά σημαντικά ευρήματα πολλές φορές.

Επίσης, συμπλήρωσαν ότι δεν κατανοούν όλη αυτή τη συζήτηση και καθυστέρηση, εφόσον από την αρχή είχε γίνει σαφές -και από ανεξάρτητους επιστήμονες, όπως του ΤΕΕ και του ΑΠΘ- ότι η απόσπαση ήταν μονόδρομος. Όπως είπε και η γγ Λ. Μενδώνη, αν είχε υλοποιηθεί η απόφαση του 2013 για την απόσπαση των αρχαιοτήτων και τη μεταφορά τους στο στρατόπεδο Παύλου Μελά ή αλλού, σήμερα το θέμα της επανατοποθέτησής τους θα είχε προχωρήσει, η πόλη δεν θα είχε ταλαιπωρηθεί δύο χρόνια, οι υπολήψεις σοβαρών επιστημόνων δεν θα είχαν θιχτεί και «τα αρχαία δεν θα είχαν ευτελιστεί από συζητήσεις που τα χρησιμοποίησαν για αλλότριους σκοπούς».

Τέλος, για την εφαρμογή της συγκεκριμένης μελέτης, με την οποία συμφώνησε και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης (που περιλαμβάνει στη δικαιοδοσία της και τα βυζαντινά), ετέθησαν οι εξής όροι: Να προηγηθεί τρισδιάστατη σάρωση που θα αποτελέσει τη βάση για την εκπόνηση μελέτη απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων, η μελέτη αυτή να κατατεθεί στο ΚΑΣ και να υπάρξει μέριμνα από πλευράς Αττικό Μετρό για την ανάδειξη στους υπόλοιπους ελεύθερους χώρους του Μετρό παλαιότερων αρχαιοτήτων που πιθανόν εντοπιστούν.