Πόσες φορές έχετε σταματήσει σε κάποια δημόσια βρύση στο κέντρο Αθήνας για να ξεδιψάσετε; Κατά πάσα πιθανότητα, ελάχιστες. Άλλωστε, οι κοινόχρηστες κρήνες της πόλης φαίνεται πως πλέον σπανίζουν. Παρ’ όλα αυτά, η Greenpeace δίνει «Ραντεβού στις βρύσες», όπως λέγεται αυτό το καινούργιο πρότζεκτ: Μέσα από μια ιστοσελίδα και μια εφαρμογή, ο οργανισμός καλεί τους πολίτες όλης της χώρας να βάλουν στον χάρτη τα σημεία όπου κάποιος μπορεί να πιει δωρεάν νερό. Οποιοσδήποτε το επιθυμεί μπορεί να περιγράψει την κατάσταση της βρύσης που έχει εντοπίσει, σημειώνοντας ποιοτικά στοιχεία – όπως, για παράδειγμα, εάν αυτή είναι λειτουργική ή διαθέσιμη όλο το 24ωρο. Αυτή τη στιγμή έχουν καταγραφεί 600 βρύσες σε όλη την Ελλάδα (με τις 187 από αυτές να βρίσκονται στην Αττική). Δυστυχώς, όμως, το 30-40% από αυτές δεν λειτουργούν πια.
«Οι περισσότερες βρύσες βρίσκονται σε παιδικές χαρές, ενώ στα πάρκα υπάρχουν κάποιες πολύ παλιές αλλά και κάποιες με αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Σε μεγάλο, όμως, ποσοστό δεν λειτουργούν – άλλες δεν έχουν καθόλου νερό, σε άλλες έχει χαλάσει ο μηχανισμός», λέει η Βίκυ Μαγκλάρα, υπεύθυνη του προγράμματος. «Πρέπει οι βρύσες αυτές να γίνουν ορατές, είτε οι δήμοι να τις σηματοδοτήσουν είτε να γίνουν δράσεις ενημέρωσης του κόσμου», συνεχίζει, σημειώνοντας πως σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις υπάρχει πληθώρα από διαθέσιμες κρήνες. «Εκατομμύρια τουρίστες περνούν από την Αθήνα και δεν έχουν πρόσβαση σε νερό», αναφέρει χαρακτηριστικά. Η Greenpeace προσπαθεί να πείσει τους δήμους να υποστηρίξουν το πρότζεκτ, εγκαθιστώντας βρύσες και επισκευάζοντας τις ήδη υπάρχουσες, στοχεύοντας παράλληλα στην αλλαγή νοοτροπίας του κοινού. «Πρέπει να μάθουμε να τις χρησιμοποιούμε και να εμπιστευόμαστε το νερό τους, ειδικά στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη. Άλλωστε, η Ελλάδα διαθέτει ένα δίκτυο ύδρευσης που παρέχει ένα από τα πιο ποιοτικά νερά της Ευρώπης».
Το πλάνο του δήμου
«Διαθέτουμε ένα αποσπασματικό δίκτυο κρηνών (εν πολλοίς μη λειτουργικό) που δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες», μας εξηγεί ο αντιδήμαρχος υποδομών του Δήμου Αθηναίων, Ανδρέας Γραμματικογιάννης. Ο δήμος έχει υιοθετήσει το πρόγραμμα «Ραντεβού στις βρύσες» και ετοιμάζει ένα σχετικό πλάνο τοποθέτησης κρηνών. Συλλέγει στοιχεία με σκοπό αυτές να συγκεντρωθούν σε μια πλατφόρμα και όπου απαιτείται να συντηρηθούν και να επισκευαστούν. Υπάρχουν βρύσες στην αρχή της Ερμού, στο Σύνταγμα, εντός του Εθνικού Κήπου, στην πλατεία Ασωμάτων, στην είσοδο του μετρό «Κεραμεικός» και αλλού. Η διασπορά τους ωστόσο δεν είναι ικανοποιητική. «Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει δημόσια παροχή ύδατος σε κατεξοχήν εμπορικές και τουριστικές περιοχές, όπως το Κουκάκι, η Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ο λόφος Φιλοπάππου, πέριξ των σταθμών του μετρό ή στο Πανεπιστήμιο, σε σημεία δηλαδή όπου συγκεντρώνεται μεγάλο ποσοστό μετακινήσεων και πεζών διαδρομών», τονίζει ο κ. Γραμματικογιάννης.
Η ισχύουσα νομοθεσία ορίζει πως οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού, οι οποίοι διαθέτουν δίκτυο πόσιμου νερού, υποχρεούνται να διαθέτουν κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και σε δημοτικές παιδικές χαρές. Παράλληλα, θα πρέπει να παρέχουν κατάλληλη σήμανση που να ενθαρρύνει τη χρήση επαναχρησιμοποιούμενων δοχείων νερού, καθώς και να επεκτείνουν το δίκτυο με κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε κοινόχρηστους χώρους συνάθροισης κοινού εντός των ορίων της αρμοδιότητάς τους. Στην Ευρώπη, παράδειγμα προς μίμηση αποτελούν πόλεις όπως το Παρίσι ή η Ρώμη, που αναπτύσσουν συνεχώς το ήδη μεγάλο δίκτυό τους. Σύμφωνα με τον κ. Γραμματικογιάννη, η πύκνωση των δημόσιων κρηνών σε περιοχές του κέντρου θα μπορούσε να κινητοποιήσει και πολλούς καταστηματάρχες να συνδράμουν με σημεία παροχής δωρεάν νερού στα καταστήματά τους. «Σε τέτοιου είδους περιοχές και με πλήρη ανάπτυξη του δικτύου των κρηνών, η στόχευσή μας είναι να συναντά κανείς τουλάχιστον μία κρήνη ανά τρία με πέντε λεπτά βαδίσματος», λέει χαρακτηριστικά.
Μια πράξη με πολλά οφέλη
Η παράδοση της μελέτης που εκπονεί ο δήμος αναμένεται να γίνει στα τέλη Μαΐου, με την εγκατάσταση των πρώτων 40 δημόσιων δωρεάν κρηνών, που θα καλύπτουν χωροταξικά το σύνολο του δήμου, να λαμβάνει χώρα αμέσως μετά. Άλση, δημοτικά κτίρια, πάρκα και κοινόχρηστοι χώροι όπου υπάρχει μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική δραστηριότητα θα βρεθούν στο επίκεντρο του εγχειρήματος. Μετά την αρχική φάση θα ακολουθήσουν κι άλλες για την πύκνωση του δικτύου. «Παράλληλα στις μελέτες αναπλάσεων που εκπονούνται τώρα και στο μέλλον, θα προβλέπεται υποχρεωτικά και η εγκατάσταση νέων κρηνών, ώστε αυτές να εντάσσονται αρμονικά και στην αρχιτεκτονική διαμόρφωση της περιοχής», συμπληρώνει ο κ. Γραμματικογιάννης.
Κάθε φορά που επιλέγουμε μια δημόσια βρύση αντί για ένα πλαστικό μπουκαλάκι νερού, πραγματοποιούμε μια πράξη με πολλά και διαφορετικά οφέλη. Κατ’ αρχάς, εξοικονομούμε ένα όχι αμελητέο ποσό (έρευνα της Statista για το 2023 έδειξε πως ένας πολίτης στη χώρα μας ξοδεύει περίπου 77 ευρώ τον χρόνο για να αγοράσει εμφιαλωμένο νερό), μεριμνούμε για την υγεία μας (πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Κολούμπια εντόπισε 240.000 σωματίδια πλαστικού στο μέσο λίτρο εμφιαλωμένου νερού) και συμβάλλουμε σημαντικά στη μείωση των πλαστικών ρύπων.
«Η αυξημένη τουριστική κίνηση στην Αθήνα τους καλοκαιρινούς μήνες σημαίνει φυσικά μεγάλη κατανάλωση νερού, που προέρχεται κυρίως από πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης, άρα μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και σπατάλη πόρων και ενέργειας», λέει ο κ. Γραμματικογιάννης, υποστηρίζοντας παράλληλα πως η δυνατότητα χρήσης δημόσιων σημείων παροχής νερού αναμένεται να παρακινήσει τον κόσμο προκειμένου να χρησιμοποιήσει επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια.
Υπάρχουν παραδείγματα από δήμους και πανεπιστήμια που πήραν δραστικά μέτρα απέναντι στην αγορά πλαστικών μπουκαλιών. Το Πανεπιστήμιο του Λιντς, για παράδειγμα, σκοπεύει να εξαλείψει τα πλαστικά μιας χρήσης από τις εγκαταστάσεις του, ενώ το Σαν Φρανσίσκο έχει απαγορεύσει την πώληση εμφιαλωμένου νερού σε δημόσιες εγκαταστάσεις όπως το αεροδρόμιο.
Το Πανεπιστήμιο του Λιντς σκοπεύει να εξαλείψει τα πλαστικά μιας χρήσης από τις εγκαταστάσεις του, ενώ το Σαν Φρανσίσκο έχει απαγορεύσει την πώληση εμφιαλωμένου νερού στο αεροδρόμιο.
Ένα αξιόπιστο δίκτυο δημόσιων κρηνών για το οποίο θα ενημερώνονται οι κάτοικοι μοιάζει να είναι το πρώτο αναγκαίο βήμα για μια Αθήνα με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. «Πέρυσι είχαμε για δυόμισι μήνες σερί καύσωνα. Κάθε καλοκαίρι τα πράγματα είναι όλο και χειρότερα. Φέτος δεν ξέρουμε τι θα περάσουμε πάλι. Το δωρεάν νερό στις πόλεις έχει γίνει αναγκαίο για την επιβίωσή μας», αναφέρει η κ. Μαγκλάρα, υπογραμμίζοντας πως πολλά από τα πλαστικά μπουκάλια τελικά θα καταλήξουν στις θάλασσες. «Παίρνουμε το μπουκάλι, το πετάμε στη φύση κι εκείνη μας το ξαναφέρνει, μέσα από την τροφή και το νερό», υπογραμμίζει. Με τους πλαστικούς ρύπους να αναδεικνύονται στη μεγαλύτερη περιβαλλοντική μάστιγα της εποχής μας και με ένα ακόμη θερμό καλοκαίρι να έρχεται, η αξιοποίηση των δημόσιων κρηνών στην Αθήνα μοιάζει αυτονόητη. Μένει, λοιπόν, να δούμε αν θα γίνει πράξη.
Πηγή: Γιώργος Ψωμιάδης / ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
