Το γνωστό γυάλινο γλυπτό που από το 1995 κοσμεί την πλατεία της Μεγάλης του Γένους Σχολής, απέναντι από το ξενοδοχείο Χίλτον, στο κέντρο της Αθήνας, καθαρίστηκε από ειδικά συνεργεία για δεύτερη φορά μέσα σε δύο χρόνια.
Αν και ο αρχικός προγραμματισμός ήταν ο καθαρισμός να γίνει στις 7 Σεπτεμβρίου, ωστόσο η κακοκαιρία που σάρωνε το λεκανοπέδιο της Αττικής εκείνες τις ημέρες έκαναν τη δημοτική Αρχή να λάβει την απόφαση για την αναβολή του καθαρισμού.
Παρουσία του αντιδημάρχου Καθαριότητας της Αθήνας Νίκου Αβραμίδη, εξειδικευμένα συνεργεία με δύο γερανοφόρα οχήματα, σε συνεργασία με την εταιρία Kärcher Home& Garden υλοποίησαν μέσα σε 15 ώρες τη διαδικασία καθαρισμού, του διάσημου γλυπτού, το οποίο αρχικά ψεκάστηκε με αφροποιητές, στη συνέχεια ξεπλύθηκε με νερό σε θερμοκρασία 60 βαθμών και στο τέλος με απιονισμένο νερό για να μη μείνουν στίγματα στα γυαλιά του.
Ο «Δρομέας» που δημιουργήθηκε το 1988 τοποθετήθηκε στην πλατεία Ομονοίας όπου έμεινε μέχρι την έναρξη των εργασιών για το σταθμό του μετρό, οπότε και άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα στατικότητας. Εντέλει αποσυναρμολογήθηκε και ξαναστήθηκε στη θέση που βρίσκεται μέχρι και σήμερα, στην πλατεία Μεγάλης του Γένους Σχολής, μπροστά στο ξενοδοχείο Χίλτον.
Σημαντικά ελλείμματα στην οικονομική αποδοτικότητα των δήμων καταδεικνύει η μελέτη που δημοσίευσε το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών σε συνεργασία με το Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας και Διακυβέρνησης (ΚεΔΕΠΟΔ) του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Οπως αναφέρεται στα κύρια ευρήματα της έρευνας, οι δήμοι εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το κράτος, καθώς μόνο το 36% των συνολικών τους εσόδων προέρχονται από τα «δικά τους έσοδα».
Ακόμη ένα στοιχεία άξιο προσοχής είναι πως το 2021 κανένας δήμος δεν κατάφερε να τηρήσει τον προϋπολογισμό του σε ποσοστό άνω του 80%, ενώ μόνο το 27% κατάφερε να τον τηρήσει τουλάχιστον κατά 50%.
Τα στοιχεία της έρευνας καταδεικνύουν ακόμη ένα πρόβλημα που έχουν οι δήμοι σχετικά με την πραγματοποίηση επενδύσεων, καθώς το 2021 μόνο το 1% των δήμων τήρησαν τους προϋπολογισμούς επενδύσεων σε ποσοστό άνω του 50%.
Την ίδια στιγμή η μέση επίδοση στην οικονομική αποδοτικότητα των δήμων ξεπερνά οριακά τη βάση, ενώ την καλύτερη επίδοση έχουν οι μικρότεροι δήμοι της ηπειρωτικής χώρας και τη χειρότερη οι μεγαλύτεροι νησιωτικοί.
Αδιαφάνεια, ανεπαρκής αποδοτικότητα και… λίγα έργα
Μιλώντας στην «Κ» ο συντονιστής Ερευνητικών Προγραμμάτων στο Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών, Κωνσταντίνος Σαραβάκος, επισημαίνει αρχικά πως στην Ελλάδα υπάρχει πρόβλημα με τη διαφάνεια των οικονομικών στοιχείων για κάθε δήμο.
«Τα περισσότερα στοιχεία που αφορούν δραστηριότητες των δήμων είναι διασπαρμένα και μη δημόσια. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει πως υπάρχει μία αδιαφάνεια στον τρόπο κατανομής των πόρων σε κάθε δήμο, η οποία δεν θα έπρεπε να υπάρχει», επισημαίνει ο ίδιος.
Σχολιάζοντας τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δήμοι και τα οποία διαφαίνονται από την οικονομική τους αποδοτικότητα, ο κ. Σαραβάκος στέκεται σε δύο στοιχεία: στη χαμηλή μέση οικονομική αποδοτικότητα και στα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά επενδύσεων.
«Οι δήμοι καταρτίζουν τον προϋπολογισμό επενδύσεων στην αρχή του έτους, αλλά τα αποτελέσματα δείχνουν πως στη συνέχεια δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Για να το πούμε δηλαδή πιο απλά, κάνουν τους υπολογισμούς τους στην αρχή κι αν τους βγει το σχέδιο, τους βγήκε», δηλώνει ο κ. Σαραβάκος.
Η αναποτελεσματικότητα οφείλεται αφενός στον «αιώνιο» φαύλο κύκλο αρμοδιοτήτων που δημιουργείται όταν εμπλέκονται πολλοί φορείς, αφετέρου σε εσωτερικά προβλήματα της τοπικής αυτοδιοίκησης όπως η ανεπάρκεια τεχνογνωσίας και η έλλειψη κινήτρων.
Για τον ίδιο, αυτή η αναποτελεσματικότητα οφείλεται σε δύο λόγους. Πρώτον στον «αιώνιο» φαύλο κύκλο αρμοδιοτήτων που δημιουργείται όταν εμπλέκονται πολλοί φορείς με αποτέλεσμα τα δομικά έργα να είναι σε διαρκή αναμονή και δεύτερον σε εσωτερικά προβλήματα της τοπικής αυτοδιοίκησης που αφορά είτε δομικά προβλήματα είτε ανεπάρκεια τεχνογνωσίας ή και έλλειψη κινήτρων.
Στην ερώτηση για το αν οι επενδύσεις αυξάνονται όσο πλησιάζουν οι αυτοδιοικητικές εκλογές, ο κ. Σαραβάκος επισημαίνει πως αυτό θα είναι μία παράμετρος που θα διερευνηθεί μετά τις εκλογές του 2023, ωστόσο τα στοιχεία από τις προηγούμενες εκλογές του 2019 δεν αποδεικνύουν κάποια απότομη αλλαγή.
Ο προϋπολογισμός σχετικά με το προσωπικό του κάθε δήμου τηρείται περισσότερο απ΄ όλα, καθώς θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι κάτι προδιαγεγραμμένο.
Οσο για το σκέλος που οι δήμοι στην Ελλάδα έχουν την καλύτερη οικονομική αποδοτικότητα, αυτό σύμφωνα με τον κ. Σαραβάκο είναι το… κόστος του προσωπικού.
«Ο προϋπολογισμός σχετικά με το προσωπικό του κάθε δήμου τηρείται περισσότερο απ΄όλα, καθώς θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι κάτι προδιαγεγραμμένο», τονίζει ο κ. Σαραβάκος.
Στρατηγικό κενό
Δεδομένου όμως πως το υπάρχον μοντέλο έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε η τοπική αυτοδιοίκηση να εξαρτάται οικονομικά από το κράτος, τι πρέπει να γίνει ώστε αφενός οι δήμοι να είναι αποδοτικοί και αφετέρου να υλοποιούνται περισσότερα έργα;
Ο Σήφης Πλυμάκης, επίκουρος καθηγητής Δημόσιας Πολιτικής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και ερευνητής του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών, αναφέρει στην «Κ» πως πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις που να στοχεύουν στην αποκέντρωση, στην παρακολούθηση, στην αξιολόγηση, στην επιβράβευση, στην πίεση των δήμων και φυσικά στη δημοσιοποίηση της προόδου τους.
Ξεκινώντας από την παρούσα κατάσταση ο κ. Πλυμάκης επισημαίνει πως η Πολιτεία πραγματοποιεί έλεγχο νομιμότητας δαπανών προς τους δήμους και υπάρχει μία παρακολούθηση του προϋπολογισμού τους.
Το μεγάλο κενό στον στρατηγικό σχεδιασμό αποδεικνύεται από τα επιχειρησιακά σχέδια που έχουν θεσμοθετηθεί αλλά πολλές φορές δεν εφαρμόζονται.
«Αυτό που δεν υπάρχει είναι η εποπτεία των δήμων και η αξιολόγηση της απόδοσης των υπηρεσιών που παρέχουν. Με λίγα λόγια δεν υπάρχει γνώση των αποτελεσμάτων ή των επιπτώσεων από την παροχή των υπηρεσιών του κάθε δήμου», σημειώνει ο ίδιος.
Ο κ. Πλυμάκης επεξηγεί πως το μεγάλο κενό στον στρατηγικό σχεδιασμό αποδεικνύεται από τα επιχειρησιακά σχέδια που έχουν θεσμοθετηθεί αλλά πολλές φορές δεν εφαρμόζονται.
«Δεν αρκεί να έχουμε ένα εργαλείο πολιτικής στα χαρτιά, αλλά να γνωρίζουμε ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να εφαρμοστεί από τοπικές αυτοδιοικήσεις που έχουν την τεχνογνωσία και την υποστήριξη από την Πολιτεία», επισημαίνει ο καθηγητής.
Βελτιώσεις
Ο ίδιος προτείνει να υπάρξει αποκέντρωση δημοσιονομική αλλά και αποκέντρωση αρμοδιοτήτων στους δήμους καθώς επίσης και να ενισχυθεί ο εποπτικός ρόλος του κράτους.
«Το νομοσχέδιο που υπουργείου Εσωτερικών το οποίο ψηφίστηκε πριν λίγο καιρό προβλέπει την κατάρτιση δεικτών απόδοσης και αξιολόγησης των δήμων. Το θέμα όμως είναι να εφαρμοστεί», σχολιάζει ο κ. Πλυμάκης.
Πολλές χώρες έχουν παράσχει αυξημένες αρμοδιότητες στις τοπικές αυτοδιοικήσεις τους, έχοντας αυξήσει όμως και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
Ο ίδιος επισημαίνει άλλωστε πως πολλές χώρες έχουν παράσχει αυξημένες αρμοδιότητες στις τοπικές αυτοδιοικήσεις τους, έχοντας αυξήσει όμως και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς.
«Η Δανία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία έχουν δημιουργήσει συστήματα αξιολόγησης των τοπικών φορέων τους και παρακολουθούν την απόδοσή τους. Από την άλλη, η Μεγάλη Βρετανία έχει θεσπίσει μία ανεξάρτητη αρχή που εποπτεύει τις τοπικές αυτοδιοικήσεις. Οπότε βλέπουμε πως όλες οι χώρες βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα αυτή», εξηγεί ο καθηγητής.
Ο κ. Πλυμάκης επισημαίνει πως οι δήμοι τα τελευταία χρόνια έχουν καταφέρει να αναλάβουν αυξημένες αρμοδιότητες και να λειτουργούν κάτω από καθεστώς πίεσης –όπως στην πανδημία– χωρίς όμως να έχουν λάβει περισσότερους πόρους.
«Βλέπουμε πως το σύστημα κεντρικών επιχορηγήσεων λειτουργεί έτσι ώστε οι δήμοι να μην έχουν κίνητρα και άρα να μην έχουν λόγους να είναι αποδοτικοί. Επίσης δεν υπάρχει αξιολόγηση σχετικά με το αν οι δήμοι έχουν την τεχνογνωσία και τις υποδομές να αναλάβουν ένα έργο. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι πως απλώς λαμβάνουν χρήματα βάσει του πληθυσμού που έχουν», καταλήγει.
*Στη μελέτη δεν αναφέρεται κανένας δήμος της χώρας, παρά μόνο αποκεντρωμένες διοικήσεις, εξαιτίας των επερχόμενων εκλογών.
Ευχάριστα νέα για τους φίλους των δύο ιστορικών χώρων της Αθήνας, μετά τη δήλωση του Αντώνη, προέδρου του Ιδρύματος Βούρου Ευταξία και προέδρου του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, ότι το Αττικόν και ο Απόλλων πρόκειται να ξανανοίξουν τις πόρτες τους στην οδό Σταδίου, ακριβώς στον εορτασμό των 50 ετών από την ίδρυση (5 Οκτωβρίου 1973) του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών.
Η πυρκαγιά του Φεβρουαρίου του 2012 άφησε, ως γνωστόν, άθικτες τις αίθουσες όμως κατέστρεψε την πρόσοψη των καταστημάτων επί των οδών Χρ. Λαδά και Σταδίου, και τις εισόδους τόσο του Αττικόν όσο και του Απόλλωνα, από του πεζοδρομίου της οδού Σταδίου μέχρι της αρχής τους.
Μια ανοιχτή πληγή στο κέντρο της πόλης, όπου 11 χρόνια μετά φαίνεται ότι είμαστε κοντά στην επαναλειτουργία των κινηματογράφων και σε μια συνολική επανεκκίνηση ολόκληρου του κτιριακού συμπλέγματος στη Σταδίου. Ο λόγος είναι ότι το «Ίδρυμα Σταματίου Δεκόζη Βούρου» περιήλθε ως «Κεφάλαιο Αυτοτελούς Διαχείρισης» (Ι.Σ.Δ.Β.) στο «Μουσείον της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία» (Μουσείο), σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρ. 94 του ν. 4724/2020. Έτσι σταδιακά μπαίνουμε στη νέα εποχή της αποκατάστασης των κτηρίων, των καταστημάτων και της ανάπλασης του συγκροτήματος.
Ενόψει των επικείμενων Δημοτικών και Περιφερειακών Εκλογών, τα Γραφεία Ταυτοτήτων και τα Γραφεία Διαβατηρίων των αστυνομικών Υπηρεσιών, σε όλη τη χώρα, θα λειτουργήσουν, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, πέραν του καθορισμένου ωραρίου λειτουργίας τους.
Ειδικότερα, τα ωράρια θα έχουν ως ακολούθως:
Γραφεία Ταυτοτήτων
– Σάββατο, 7 Οκτωβρίου 2023, κατά τις ώρες 08.00 έως 20.00
– Κυριακή, 8 Οκτωβρίου 2023, κατά τις ώρες 07.00 έως 19.00
Γραφεία Διαβατηρίων (για την παράδοση διαβατηρίων που δεν έχουν παραληφθεί από τους δικαιούχους)
– Σάββατο, 7 Οκτωβρίου 2023, κατά τις ώρες 08.00 έως 15.00
– Κυριακή, 8 Οκτωβρίου 2023, κατά τις ώρες 07.00 έως 19.00
Επισημαίνεται ότι τα Γραφεία Ταυτοτήτων θα λειτουργήσουν προκειμένου να επιδίδουν-καταχωρίζουν νέα δελτία ταυτότητας, ενώ παράλληλα η εξυπηρέτηση των προγραμματισμένων ραντεβού θα πραγματοποιηθεί κανονικά.
Περισσότερες πληροφορίες για τα δικαιολογητικά και διευκρινιστικές λεπτομέρειες σχετικά με την έκδοση Δελτίων Ταυτότητας, από τα Γραφεία Ταυτοτήτων, μπορούν οι πολίτες να αναζητήσουν στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας www.astynomia.gr / Οδηγός του Πολίτη – Δικαιολογητικά.
Επίσης, στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας είναι δυνατή η αναζήτηση των στοιχείων επικοινωνίας των κατά τόπους Γραφείων Ταυτοτήτων των Υπηρεσιών Ασφαλείας της Ελληνικής Αστυνομίας.
Συνεργασία και συνεννόηση στην πράξη, όπως αυτά υποδηλώνονται μέσα από την υπερκομματική ομάδα του «Αθήνα Ψηλά», προέταξε για την Αθήνα ο Κώστας Μπακογιάννης, μιλώντας το πρωί στην τηλεόραση του ΑΝΤ1 και στους δημοσιογράφους Γιώργο Παπαδάκη και Μαρία Αναστασοπούλου. Όπως υπογράμμισε ο Δήμαρχος Αθηναίων και επικεφαλής του συνδυασμού «Αθήνα Ψηλά», η λακκούβα δεν έχει ιδεολογία και τα σκουπίδια πρέπει να μαζευτούν.
«Δεν είναι ο δήμος της Αθήνας, είναι ο δήμος των Αθηναίων. Όλων των Αθηναίων. Πέρα και πάνω από κόμματα. Εγώ ξεκάθαρα είμαι πολύ περήφανος που ανήκω στη Νέα Δημοκρατία. Αλλά είμαι και πάρα πολύ περήφανος για την ομάδα μας, τον συνδυασμό μας, που είναι υπερκομματικός. Έχουμε ανθρώπους υποψήφιους που το ‘19 ήταν σε τέσσερις διαφορετικές παρατάξεις και έρχονται τώρα να ενώσουν τις δυνάμεις τους», είπε ο κ. Μπακογιάννης, προσθέτοντας πως «πάντοτε έκανα πράξη τον πολιτικό πολιτισμό και πάντοτε επέμενα ότι δεν έχουμε εχθρούς, έχουμε αντιπάλους».
Σε ερώτηση για το αν προτίθεται να συνεργαστεί με τους συνυποψηφίους του την επόμενη μέρα των εκλογών, ο Δήμαρχος Αθηναίων απάντησε ότι αυτό είναι αυτονόητο, καθώς όπως έχει άλλωστε αποδείξει πιστεύει στη συναίνεση και τη συνεννόηση. «Να σας πω γιατί; Γιατί δεν είναι θέμα απλώς θεωρητικό. Η λακκούβα δεν έχει ιδεολογία, πρέπει να κλείσει. Τα σκουπίδια δεν έχουν χρώμα, πρέπει να μαζευτούν. Γι’ αυτό δεν πρέπει να αφήνουμε την ασθένεια της κεντρικής πολιτικής σκηνής, την τοξικότητα και τη διχόνοια να μεταφέρεται στην τοπική αυτοδιοίκηση. Όταν για παράδειγμα, μιλάμε για το θέμα της ασφάλειας, αισθάνονται λιγότερο ασφαλείς οι αριστεροί από ό,τι οι δεξιοί ή το αντίστροφο; Όλοι στην ίδια πόλη ζούμε».
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τις δημόσιες υπηρεσίες που αν και η έδρα τους παραμένει στον δήμο Αθηναίων, ωστόσο δεν καταβάλλουν δημοτικά τέλη, ο κ. Μπακογιάννης υπογράμμισε ότι δεν έχει σταματήσει να μεταφέρει την «κραυγή» αγωνίας που εισπράττει από τους Αθηναίους χωρίς να μασάει τα λόγια του.
«Δεν με έχετε ακούσει που βγαίνω και λέω ξεκάθαρα τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη; Δεν είμαι αυτός που όταν είχαμε ζητήματα με την ασφάλεια στην πόλη, βγήκα δημόσια και τα έθεσα; Δεν προσγειώθηκα από τον Άρη στην Αθήνα σήμερα το πρωί. Έχω μια πορεία τεσσάρων ετών. Όταν μιλάμε για τα δημοτικά τέλη, να εξηγήσουμε σε αυτούς που μάς βλέπουν ότι ο μεγαλύτερος τζαμπατζής στην Αθήνα σήμερα είναι το κράτος. Πληρώνουμε όλοι δημοτικά τέλη, με εξαίρεση τα υπουργεία. Μα εμείς δεν μαζεύουμε τα σκουπίδια των υπουργείων; Δεν αλλάζουμε τις λάμπες έξω από τα υπουργεία; Γιατί να μην πληρώνουν δημοτικά τέλη; Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ότι επιδοτεί ο Αθηναίος, που πληρώνει τα δημοτικά του τέλη, τα ανταποδοτικά των υπουργείων».
Ο Δήμαρχος Αθηναίων υπενθύμισε ότι πέρυσι έκανε περικοπή των δημοτικών τελών κατά 5% και φέτος θα προχωρήσει σε επιπλέον 5%, καθώς τα οικονομικά του δήμου το επιτρέπουν, ωστόσο τόνισε ότι εάν ο δήμος εισέπραττε από τα υπουργεία, θα μπορούσαν να γίνουν ακόμη μεγαλύτερες περικοπές.
Ερωτηθείς, τέλος, για τη βραχυχρόνια μίσθωση στην Αθήνα που σε ορισμένες περιπτώσεις διαταράσσει τη λειτουργία της πόλης, ο κ. Μπακογιάννης τόνισε ότι εδώ και μήνες έχει καταθέσει πρόταση για την ανάγκη θέσπισης νέου πλαισίου και περιμένει πλέον το στάδιο της νομοθέτησης. «Το πρόβλημα σήμερα είναι ότι έχουν ανέβει πάρα πολύ οι τιμές στα ενοίκια και στην αγορά των ακινήτων, με αποτέλεσμα η μεσαία τάξη αλλά και κυρίως τα νέα τα παιδιά, να βγαίνουν εκτός. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τίποτα στην τύχη του», ανέφερε και υπογράμμισε την ανάγκη να εξουσιοδοτηθεί ο δήμος, ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το πρόβλημα της βραχυχρόνιας μίσθωσης, πατώντας «φρένο» όπου χρειάζεται.
Οι δημοτικές εκλογές 2023 πλησιάζουν, αφού την προσεχή Κυριακή, 8 Οκτωβρίου, θα στηθούν οι κάλπες για τις αυτοδιοικητικές εκλογές από τις οποίες θα προκύψουν οι επόμενοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες ολόκληρης της χώρας.
Οι υποψηφιότητες σε αυτές τις εκλογές μόνο λίγες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν. Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι το 2% των Ελλήνων είναι υποψήφιοι στις αυτοδιοικητικές εκλογές 2023.
Σε κάθε περίπτωση, την Κυριακή οι πολίτες θα ψηφίσουν για τους επόμενους δημάρχους σε 332 δήμους της χώρας, αλλά και για την εκλογή 13 περιφερειαρχών.
Ο μεγαλύτερος όγκος υποψηφίων είναι δικαιολογημένα στις δημοτικές εκλογές. Πολλοί δήμαρχοι με τους συνδυασμούς τους θα επιχειρήσουν την επανεκλογή τους. Άλλοι πάλι θα προσπαθήσουν να κοντράρουν ξανά τα φαβορί, ενώ στην εκλογική διαδικασία συμμετέχουν και πρόσωπα που ρίχνονται για πρώτη φορά στη «μάχη» των δημοτικών εκλογών.
Η εκλογική αναμέτρηση για τους δήμους του λεκανοπεδίου Αττικής έχει πάντοτε ξεχωριστό ενδιαφέρον. Μάλιστα, πριν από λίγο καιρό ανακηρύχθηκαν από Πρωτοδικείο Αθηνών οι συνδυασμοί που κατεβαίνουν στις δημοτικές εκλογές του 2023.
Δημοτικές εκλογές: Οι υποψήφιοι δήμαρχοι στο Λεκανοπέδιο Αττικής
Ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση για τις αυτοδιοικητικές εκλογές 2023. Όπως σε κάθε εκλογική αναμέτρηση έτσι και αυτή τη φορά, στις αυτοδιοικητικές εκλογές 2023, η διέλευση των πολιτών στους αυτοκινητόδρομους της χώρας θα γίνεται ελεύθερα, χωρίς την καταβολή διοδίων, προκειμένου να διευκολυνθεί η μετακίνησή τους.
Ειδικότερα, προκειμένου να διευκολυνθούν οι μετακινήσεις των ψηφοφόρων για τις αυτοδιοικητικές εκλογές 2023 η διέλευση από τους σταθμούς διοδίων της χώρας θα είναι ελεύθερη από τις 00:00 τα μεσάνυχτα του Σαββάτου έως και τα μεσάνυχτα (00:00) της Κυριακής, 8 Οκτωβρίου.
Συγκεκριμένα, στο διάστημα που ορίζει η απόφαση του υπουργείου Μεταφορών, χωρίς διόδια θα πραγματοποιηθούν οι διελεύσεις επιβατικών Ιδιωτικής Χρήσης και δικύκλων οχημάτων(κατηγορίες 1 και 2) στους εξής οδικούς άξονες:
Καθαρός με ωραίες βιτρίνες με τόσο λούσο που έλαμπε… Κι όμως πως ήταν ο δρόμος αυτός εδώ και εκατόν πενήντα χρόνια; Δε νομίζω να το ξέρουν πολλοί από τους σημερινούς Αθηναίους, αλλά και πώς να το φανταστούν;
Στα χρόνια εκείνα, λοιπόν, ο δρόμος αυτός βρισκόταν σ’ ελεεινή κατάσταση. Τον εχώριζε σ’ ένα μεγάλο μέρος του μια βαθιά ρεματιά!… Η ρεματιά αυτή, κατεβαίνοντας απ’ το Λυκαβηττό, πέρναγε από την οδό Κοραή, έκοβε την οδό Σταδίου στα δύο για να καταλήξει μπροστά στο Δημαρχείο, στην παλιά πλατεία Λουδοβίκου, που αργότερα (με τα γεγονότα της έξωσης του Όθωνα) ονομάστηκε πλατεία Εθνικής Τραπέζης και σήμερα λέγεται πλατεία Κοτζιά. Άγνωστο, φυσικά το όνομα που της επιφυλάσσσει… το μέλλον!
Στα 1834, που η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του νεαρού, τότε, ελληνικού κράτους, η πόλη περιορίζονταν στα βορινά ως τον Άη Γιώργη τον Καρύτση και εκεί που σήμερα είναι ο οδός Σταδίου δεν υπήρχαν καθόλου σπίτια. Μια ανώμαλη και βαθιά ρεματιά, ακολουθούσε, κατά ένα μεγάλο μέρος, την κατεύθυνση της σημερινής οδού Σταδίου, που, όπως είπαμε παραπάνω, κατέληγε στην πλατεία του σημερινού Δημαρχείου.
Και το χειμώνα με τις βροχές κυλούσαν σ’ αυτή άφθονα νερά, που κατέβαιναν απ’ το λόφο, όπου βρίσκονται τα παλιά Ανάκτορα, δηλαδή το κτίριο της σημερινής Βουλής, και κατευθύνονταν προς τα χωράφια και τα αμπέλια της «Βόρειας Άκρας», όπως λεγόταν τότε η σημερινή πλατεία Ομονοίας.
Όταν μάλιστα τα νερά ήταν πολλά, οι κτηματίες των γύρω χωραφιών έβαζαν σανίδια σε διάφορα σημεία της ρεματιάς για να μπορούν να περνάνε από τη μιαν όχθη στην άλλη. Τέτοια πρόχειρα ξύλινα γεφύρια που εξυπηρετούσαν τους διαβάτες, για να περνούν στην απέναντι πλευρά του δρόμου, υπήρχαν μπροστά στο κτίριο της παλιάς Βουλής (σημερινό Εθνικό Ιστορικό Μουσείο), εκεί όπου βρίσκεται το υπουργείο Εσωτερικών και μερικά ακόμη έως το σημείο που βρίσκεται η σημερινή στοά Ορφανίδου.
Σχεδιάζεται ο δρόμος
Όταν λοιπόν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα, αποφασίστηκε να διορθωθεί το σχέδιό της και να επεκταθεί προς τα βορινά, αφού ήδη είχαν αρχίσει να χτίζονται σκόρπια σπιτάκια και προς τα εκεί. Έτσι αποφασίστηκε, εκεί που ήταν η ρεματιά να γίνει δρόμος. Ο δρόμος αυτός, υπολογίστηκε ότι θα τραβούσε ίσια, απο εκεί που είναι σήμερα η πλατεία Ομονοίας και θα έφτανε ακριβώς στην είσοδο του Σταδίου.
Τότε το Στάδιο δεν ήταν παρά ένα βαθουλό «γούπατο», όμως οι ειδικοί μελετητές ήξεραν ότι εκεί ήταν το αρχαίο Παναθηναϊκό Στάδιο, κι επειδή ο δρόμος υπολογίζονταν ότι θα κατέληγε στο Στάδιο, ονομάστηκε οδός Σταδίου.
Η παραλίγο οδός… Τσώρτσιλ
Όμως τελικά επικράτησαν νεότερες σκέψεις, ώστε ο δρόμος αυτός να μη σχεδιαστεί. Αποφασίστηκε, πλάι στο παλάτι να γίνει ο μεγάλος Βασιλικός Κήπος. Κι έτσι η οδός Σταδίου έφτανε μόνο ως την πλατεία, που αργότερα (1843) ονομάστηκε του Συντάγματος. Μα το όνομα της οδού Σταδίου δεν άλλαξε. (Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η οδός Σταδίου μετονομάστηκε σε Ουίνστον Τσώρτσιλ, δείγμα και αυτό της ελληνικής δουλοπρέπειας προς τους ξένους. Όμως η καινούργια ονομασία δεν «έπιασε» και σε λίγο επαναφέρθηκε το αρχικό όνομα του κεντρικότατου αυτού δρόμου της Αθήνας).
Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι για την ονομασία της οδού Σταδίου υπήρχαν τρεις εκδοχές. Κατά την πρώτη ονομάστηκε έτσι, γιατί στο αρχικό σχέδιο της πόλης, που είχαν συντάξει οι Στ. Κλεάνθης και Έδ. Σάουμπερτ, ο δρόμος είχε χαραχτεί από την πλατεία Ομόνοιας σε ευθεία γραμμή ώστε, καθώς είπαμε και παραπάνω, να τελειώνει μπροστά στο αρχαίο Παναθηναϊκό Στάδιο, που τότε ήταν σκεπασμένο με χώματα. (Βλ. Κ. Μπίρη: «Τοπωνύμια των Αθηνών», Αθήναι, 1945 – σελ. 194-195).
Κατά τη δεύτερη πήρε το όνομά της από το μήκος της, που είναι μέχρι το σημείο που τελειώνει, δηλαδή στην πλατεία Συντάγματος, ακριβώς ένα αρχαίο στάδιο, μήκος οδού πρωτοφανές για την εποχή εκείνη. Κατά την τρίτη, τέλος, άποψη, που νομίζω ότι μάλλον σαν λογοπαίγνιο θα πρέπει να ειπώθηκε, τ’ όνομα της οδού Σταδίου έχει μείνει σαν παρατσούκλι απ’ τον καιρό που το ρέμα τη χώριζε… «στα δύο».
Αθήνα με… πλατιούς δρόμους
Χαρακτηριστικό είναι ότι ο τότε πρεσβευτής της Ιταλίας στην Αθήνα, γράφοντας στην κυβέρνησή του για το πρώτο σχέδιο της πρωτεύουσας, παρατηρεί ότι οι κεντρικοί δρόμοι της Αθήνας χαράσσονται πολύ πλατείς — και σαν παράδειγμα φέρνει την οδό Πανεπιστημίου και τη Σταδίου. Και προσθέτει: «Δρόμοι πλάτους σαράντα και τριάντα μέτρων είναι υπερβολικοί για μια πόλη σαν τας Αθήνας, που ο πληθυσμός της είναι αδύνατο να ξεπεράσει ποτέ τις εξήντα χιλιάδες ψυχές!». Και ο αξέχαστος Δημήτριος Καμπούρογλου, με το γνωστό χιούμορ που τον διέκρινε, γράφει: «Ασφαλώς ο Ιταλός αυτός διπλωμάτης θα επέτυχεν αργότερα στην καριέρα του!» (βλ. Δ. Σκουζέ: «Η Αθήνα που έφυγε», βιβλίο πρώτο, 1961, σελ. 40 -41).
Έτσι, ο δρόμος σχεδιάστηκε, στρώθηκε και η ρεματιά καλύφθηκε κι έγινε υπόνομος. Λίγο αργότερα άρχισαν να χτίζονται πλάι στο δρόμο σπίτια, άλλα ισόγεια κι άλλα μ’ ένα πάτωμα. Χτίστηκε μάλιστα εκεί και το πρώτο κτίριο του Εθνικού Τυπογραφείου το οποίο προορίζονταν για Νομισματοκοπείο, γιατί το μέρος θεωρήθηκε, σχετικά απόκεντρο. Είναι το ισόγειο κτίριο του Πρωτοδικείου, μεταξύ των οδών Σανταρόζα και Αρσάκη. Εκεί το Εθνικό Τυπογραφείο έμεινε εβδομήντα περίπου χρόνια και κατόπιν μεταφέρθηκε στο νέο μεγάλο κτίριο της οδού Καποδιστρίου, όπου βρίσκεται και σήμερα.
Σπίτια αρχοντικά και κέντρα κοσμικά στην οδό Σταδίου
Από το 1840, η οδός Σταδίου άρχισε να χτίζεται δεξιά κι αριστερά. Αργότερα μάλιστα, που χτίστηκε η πόλη και προς την Ομόνοια, η οδός αυτή άρχισε να γίνεται πολύ κεντρική.
Επί δημαρχίας του ρέκτη και φιλοπρόοδου δημάρχου Δημητρίου Σούτσου, μετά την κάλυψη της ρεματιάς, η οδός Σταδίου φυτεύτηκε δεξιά κι αριστερά με ακακίες που την ομόρφυναν και χτίστηκαν γύρω απ’ την παλιά Βουλή οι πρώτες επαύλεις καθώς και μερικά καταστήματα. Από τότε η οδός Σταδίου πήρε τ’ όνομα «Η λεωφόρος των Ακακιών».
Με το πέρασμα του χρόνου, καινούργια και μεγάλα κτίρια άρχισαν να χτίζονται στην οδό, καθώς επίσης και πολλά αρχοντικά μέγαρα που τα περιέβαλαν όλα μεγάλοι ανθόκηποι.
Μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά ήταν το μέγαρο του Βούρου, εκεί που είναι τώρα ο κινηματογράφος «Αττικόν» και που στο βάθος είχε θαυμάσιο κήπο, το μέγαρο Καραπάνου, με ένα ωραίο άγαλμα της νύμφης των «Δρυμών» στο μπροστινό περιβόλι του, εκεί που είναι σήμερα το Μέγαρο Τ.Σ.Α.Υ. Δίπλα στο αρχοντικό του Καραπάνου βρισκόταν το μέγαρο Χατζόπουλου που χτίστηκε την εποχή του ‘ Οθωνα (συγκεκριμένα στα 1836 σε σχέδια του Σταμ. Κελάνθη) και ήταν ένα από τα ωραιότερα σπίτια της οδού Σταδίου.
Παρακάτω ήταν το μεγάλο σπίτι του στρατηγού Σμολένσκη, τ’ αρχοντικά Ντάλα, του Δεμερτζή και του Στρούμπου, όπου κατόπιν χτίστηκε το μέγαρο της Τραπέζης Αθηνών (τώρα Β’ κεντρικό κατάστημά της Εθνικής Τραπέζης), το μέγαρο Ορφανίδη με την ομώνυμη στοά και προς το μέρος της πλατείας Ομονοίας η Πιστωτική Τράπεζα του Σγούτα, που με τη χρεωκοπία της παρέσυρε πολλούς Αθηναίους στην καταστροφή (βλ. Δ. Σκουζέ, ό.π.π., σελ. 43). Και στο τέλος ακριβώς του δρόμου προς την Ομόνοια ήταν το μέγαρο Σαρόγλου.
Ο πρώτος… ουρανοξύστης
Ένα από τα ωραιότερα στολίδια του δρόμου, την εποχή των ακακιών, ήταν το μέγαρο του «Αρσάκειου», έργο του αρχιτέκτονα Λύσανδρου Καυταντζόγλου. Το «Αρσάκειο» που χτίστηκε το 1852, περιστοιχιζόταν από μεγάλο κήπο με αειθαλή δέντρα, μέσα στον οποίο γυμνάζονταν και έπαιζαν, κατά τις ώρες των διαλειμμάτων, οι νεαρές Αρσακειάδες.
Πραγματικά την εποχή εκείνη το «Αρσάκειο» ήταν ένα μοναδικό κόσμημα της Αθήνας, όπως ακριβώς το ήθελε ο Ηπειρώτης χορηγός του, ο Απόστολος Αρσάκης (1792 – 1874) σύμφωνα με την εγκύκλιο της ανέγερσής του: «Ωραίον και επαρκές, προκαλούν την προσοχήν των ξένων και την ελπίδα των ομογενών». (Βλ. Κ. Δημητριάδη: «Η Αθήνα που ζήσαμε», τρίτο βιβλίο, 1950, σελ. 27).
Αργότερα ο κήπος αυτός με τα μεγάλα δέντρα και τους ψηλούς τοίχους καταλήφθηκε, για λόγους εμπορικής εκμετάλλευσης, απ’ το νεότερο και ακαλαίσθητο κτίριο του «Αρσάκειου», όπου σήμερα είναι εγκατεστημένα μερικά από τα δικαστήρια της πρωτεύουσας.
Κατά το 1906 χτίστηκε στην οδό Σταδίου ο πρώτος… ουρανοξύστης, που μερικοί τον είπαν έτσι γιατί ήταν, την εποχή εκείνη, το ψηλότερο κτίριο της Αθήνας. Πρόκειται για το ξενοδοχείο «Κεντρικόν». Όλα τ’ άλλα κτίρια της οδού Σταδίου, εκτός απ’ αυτό και το «Αρσάκειο», ήταν σχετικά μικρά και χαμηλά…
Κήποι με σπάνια δέντρα… στη Σταδίου…
Άλλα μεγάλα κτίρια ήταν του υπουργείου Οικονομικών, που έπιανε ένα τμήμα της πλατείας Κλαυθμώνος, (κατεδαφίστηκε το 1937 και μεγάλωσε η πλατεία) και του υπουργείου Εσωτερικών, γωνία Σταδίου και Δραγατσανίου, που επίσης κατεδαφίστηκε, και στο νέο πολυώροφο κτίριο εξακολουθεί να στεγάζεται το ίδιο υπουργείο. Αντίκρυ στο κτίριο του υπουργείου Οικονομικών, σε μια γωνία, ήταν το σπίτι του πρώτου Δημάρχου Αθηναίων Ανάργυρου Πετράκη, με το περιβόλι του γεμάτο από διαλεχτά άνθη και σπάνια δέντρα.
Στη μια γωνιά Σταδίου-Κοραή ήταν το παλιό κτίριο της Τραπέζης Πειραιώς (σήμερα στεγάζεται σε μοντέρνο κτίριο, που πήρε τη θέση του παλιού, η ίδια Τράπεζα) και στην άλλη το ακόμη σωζόμενο νεοκλασικό κτίριο του ξενοδοχείου «Αθήναι», που έχει πάψει πια να λειτουργεί σαν ξενοδοχείο και στεγάζει, σήμερα, διάφορα γραφεία. Στο ισόγειο του κτιρίου αυτού, επί της Κοραή, λειτουργούσε παλιότερα ένα από τα καλύτερα εστιατόρια της Αθήνας και ήταν ονομαστό στην εποχή του, του «Κωστή».
Στη Σταδίου ήταν ακόμα και τ’ αρχοντικά σπίτια του Ράμφου και του γνωστού καθηγητή του Πανεπιστημίου Κωστή, που ήταν καταπράσινο από τους κισσούς που το περιτριγύριζαν.
Σε πρώτο πλάνο το ρέμα της Σταδίου. Στους αριθμούς 2 και 3 η οικία Κοντοσταύλου με το οκταγωνικό κτήριο και με τον κατάφυτο κήπο της, η περίφραξη του οποίου αποτελούσε μέρος του τείχους του Χασεκή. Πηγή: Εκ Θεμελίων / Κλεοπάτρα Παπαευαγγέλου-Γκενάκου. Αθήνα: Τράπεζα της Ελλάδος. Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης, 2020. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.
… αλλά και στάβλοι βασιλικοί
Στη θέση όπου σήμερα είναι το μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, ήταν τότε οι βασιλικοί στάβλοι, εγκατεστημένοι σε μια μακριά μάντρα, που σκόρπιζαν αρκετές οσμές από την εκεί ζωή των αλόγων… Στους χώρους των στάβλων, εκτός απ’ τ’ άλογα και τα ανακτορικά αμάξια, στεγάζονταν και οι αμαξάδες του παλατιού με τις οικογένειές τους.
Πιο πάνω, στο αριστερό μέρος, μετά τη Βουκουρεστίου στη γωνία δηλαδή της Σταδίου με την πλατεία Συντάγματος, υπήρχε το γνωστό μέγαρο Βούρου, στο ισόγειο του οποίου στεγαζόταν, για πολλά χρόνια, το ιστορικό καφενείο-ζαχαροπλαστείο του Ζαχαράτου. Δεν πάνε και πολλά χρόνια που το κτίριο κατεδαφίστηκε και στη θέση του χτίστηκε το πολυώροφο και πολυτελές ξενοδοχείο «Μεριντιέν».
Στην απέναντι γωνιά υπήρχε το ξενοδοχείο «Μέγα» και στο ισόγειο στεγαζόταν το γνωστό βιβλιοπωλείο «Ελευθερουδάκη», που με την κατεδάφιση του κτιρίου μεταφέρθηκε στην οδό Νίκης, όπου βρίσκεται και σήμερα. Το νέο κτίριο στεγάζει τώρα τα γραφεία διαφόρων εταιρειών και στο ισόγειο ένα υποκατάστημα της Εθνικής Τραπέζης.
Δυο άλλα νεοκλασικά της Σταδίου, που γλίτωσαν την μπουλντόζα είναι το ένα στη γωνία Σταδίου-Εμμ. Μπενάκη, και το άλλο το γνωστό ξενοδοχείο «Μητρόπολις» λίγο πριν την οδό Αιόλου, που χαρακτηρίστηκε κι αυτό (ευτυχώς) διατηρητέο.
Σταδίου και Βουκουρεστίου. Δεξιά οι Βασιλικοί Στάβλοι το 1896. Πηγή: Η Ελλάς κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνας του 1896: Πανελλήνιον εικονογραφημένον λεύκωμα. Εν Αθήναις: εκ του τυπογραφείου της Εστίας Κ. Μάισνερ και Ν. Καργαδούρη, 1896. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.
Η παλιά Βουλή
Φυσικά, το δεσπόζον κτίριο της οδού Σταδίου, που σώζεται και σήμερα στην αρχική του μορφή, είναι το ωραιότατο νεοκλασικό κτίριο της παλιάς Βουλής (σήμερα Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και έδρα της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος), έργο του Γάλλου αρχιτέκτονα Μπουλανζέ. Η ύπαρξη της παλιάς Βουλής στην οδό Σταδίου, έκανε να γνωρίσει ο δρόμος αυτός πολλές διαδηλώσεις, λαϊκές εξεγέρσεις, πολιτικούς καυγάδες και άλλα, σχετικά, ταραχώδη και, πολλές φορές, αιματηρά επεισόδια…
Η Παλαιά Βουλή στην οδό Σταδίου. Πηγή: Γενικό αρχείο 20ος (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, κωδικός: 2E01.004)
Παράλληλα, άρχισαν σιγά -σιγά να δημιουργούνται στην οδό Σταδίου κομψά κέντρα. Έτσι εκεί γύρω στα 1870, τα πιο καλά κοσμικά κέντρα της Αθήνας ήταν στη μέση, περίπου, του μήκους της οδού Σταδίου. Δεν υπήρχαν τότε τα «Δαρδανέλλια», όπως λεγόταν χαρακτηριστικά το πέρασμα ανάμεσα στα δύο, γνωστά στους παλιότερους, ζαχαροπλαστεία του Γιαννάκη και το «Ντορέ», που βρίσκονταν το ένα απέναντι στο άλλο επί της Λεωφόρου Πανεπιστημίου. Δεν είχαν επίσης ακόμα δημιουργηθεί άλλα κέντρα για κοσμική επίδειξη.
Όλη την κοσμική ζωή τη συγκέντρωναν τα κέντρα της οδού Σταδίου, που ήταν όλα κομψά ζαχαροπλαστεία. Και μόνο σ’ αυτά εσύχναζαν και κυρίες. Στα άλλα καφενεία και ζαχαροπλαστεία επήγαιναν μόνο άντρες. Φυσικά, στα ζαχαροπλαστεία αυτά, της οδού Σταδίου, γινόταν και το σχετικό φλερτ και επλέκοντο ειδύλλια…
Τα πρώτα σινεμά
Μερικά από τα κέντρα αυτά διατηρήθηκαν και ως το 1910. Οι παλιότεροι θυμόντουσαν καλά αυτά τα ζαχαροπλαστεία της οδού Σταδίου. Ένα τέτοιο ονομαστό στην εποχή του, ήταν του Γιαλούση, όπου σύχναζαν, κυρίως, λόγιοι και δημοσιογράφοι.
Ένα άλλο, πολύ νεότερο όμως αυτό, ήταν του «Τσίτα και Φόρτη», επί της Σταδίου, ακριβώς απέναντι από την οδό Εμμ. Μπενάκη. Έκλεισε όμως κι αυτό πριν από πολλά χρόνια.
Τελευταίο, απόμεινε του «Λουμπιέ» στη γωνία Σταδίου και Χρ. Λαδά (πρώην Εδουάρδου Λω), αλλά κι αυτό είχε μεταφερθεί πριν από πολλά χρόνια, όταν δηλαδή η Σταδίου πήρε τον καθαρά εμπορικό χαρακτήρα της, στη γωνία Πατησίων και Φερών, απ’ όπου επίσης μεταφέρθηκε στη Λεωφόρο Κηφισίας, στους Αμπελοκήπους, όπου λειτούργησε για μερικά χρόνια.
Στη Σταδίου, υπήρχαν επίσης και μερικά σινεμά. Το παλιότερο είναι, νομίζω, το «Αττικόν», που ιδρύθηκε το 1914. Αργότερα άνοιξε το «Σπλέντιτ» που μεταπολεμικά μετονομάστηκε σε «Έσπερο» και πλάι ο «Απόλλων», που κατά τη διάρκεια της κατοχής λειτούργησε και ως θέατρο. Τα κτίρια που ήταν τα δύο αυτά σινεμά κατεδαφίστηκαν, πριν από αρκετά χρόνια, και έγιναν ένα μεγάλο ξενοδοχείο, το «Εσπέρια Παλλάς», γωνία Σταδίου και Εδουάρδου Αω.
Τώρα λειτουργεί το «Αττικόν», στο υπόγειό του ένας καινούργιος «Απόλλων», το «Άστορ», απέναντι στο κατάστημα του Στρογγυλού, και ο «Ορφέας» στο μέγαρο του Αρσάκειου, προπολεμικός, αλλά πολύ νεότερος από το «Αττικόν».
Ένα τραμ… βολικό
Από το 1881, η μορφή της οδού Σταδίου αρχίζει ν’ αλλάζει. Μετά την υπογραφή της σχετικής σύμβασης, στρώθηκαν γραμμές στην οδό Σταδίου κι άρχισε να κυκλοφορεί ο ιπποσιδηρόδρομος, δηλαδή το ιπποκίνητο τραμ της εταιρείας Βοτί. Το τραμ αυτό ανεβοκατέβαινε την οδό Σταδίου, μα δεν είχε ορισμένες στάσεις. Όπου ήθελε κανείς ν’ ανέβει, το σταματούσε και ανέβαινε. Το ίδιο κι όταν ήθελε να κατεβεί.
Βέβαια το ιπποκίνητο τραμ ήταν μια ευκολία στη συγκοινωνία της τότε Αθήνας. Δημιουργούσε όμως ακαθαρσία από τ’ άλογα στην οδό Σταδίου. Μάλιστα, η ακαθαρσία αυτή ήταν ανυπόφορη στη διασταύρωση των οδών Σταδίου και Αιόλου, μπροστά στα σημερινά καταστήματα των αδελφών Λαμπροπούλου, γιατί εκεί γινόταν η αλλαγή των αλόγων των τραμ.
Σ’ αυτό το πλάτωμα, περίμεναν πάντα μερικά άλογα. Κι όταν κουράζονταν αυτά που τραβούσαν τα τραμ, τα άλλαζαν. Η αλλαγή γινόταν ακριβώς σ’ αυτό το σημείο. Εννοείται, βέβαια, ότι εκεί τα άλογα εκτελούσαν και τις φυσικές τους ανάγκες. Κι έτσι, όλο εκείνο το μέρος βρωμούσε φρικτά! Παρόμοια συγκέντρωση αλόγων, για ν’ αλλάζονται στα τραμ, υπήρχε και πίσω απ’ την Εθνική Βιβλιοθήκη.
Και τραπεζάκια έξω
Η οδός Σταδίου ήταν πολύ περιποιημένη. Είχε πολύ πλατιά πεζοδρόμια. Και στις άκρες των πεζοδρομίων, υπήρχαν φυτεμένα δέντρα, κατά προτίμηση ακακίες, όπως είπαμε και παραπάνω. Έτσι, ο δρόμος είχε μορφή εύθυμη και δροσερή.
Ήταν όμως άστρωτος και γεμάτος σκόνη το καλοκαίρι και λάσπη το χειμώνα.
Τα καφενεία και τα ζαχαροπλαστεία έβγαζαν καρέκλες και τραπέζια στα πεζοδρόμια, όπου ο κόσμος έπαιρνε το ποτό του και ανέπνεε τη σκόνη… Ομοίως το εστιατόριο «Άστυ» έβγαζε τραπεζάκια στο πεζοδρόμιο, αν και είχε ένα αρκετά ευρύχωρο υπαίθριο περιμάντρωμα, εκεί που τώρα είναι το βιβλιοπωλείο Κάουφμαν. Τα πεζοδρόμια ήταν τόσο πλατιά τότε και ο κόσμος της Αθήνας τόσο λίγος, ώστε αυτά τα τραπέζια, τραπεζάκια και καρέκλες δεν εμπόδιζαν καθόλου την κίνηση. Γύρω στα 1906, ή λίγο αργότερα, έκλεισε το «Άστυ» και στην ανοιχτή μεγάλη αυλή του χτίστηκε κινηματοθέατρο για να κατεδαφιστεί αργότερα και να υψωθεί στη θέση του ένα πελώριο μέγαρο…
Ο δρόμος με τις ακακίες, δηλαδή η οδός Σταδίου. Πηγή: Συλλογή καρτ ποστάλ (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, κωδικός: CP.CPATH.CPATH1.298)
Οι ακακίες κόβονται
Κατά το 1909, επί δημαρχίας Σπύρου Μερκούρη, η οδός Σταδίου μεταμορφώθηκε τελείως. Αποφασίστηκε να μπει και στο δρόμο αυτό ηλεκτρικό τραμ. Και πραγματικά μπήκε, αλλά καταργήθηκε αργότερα, όπως θα δούμε παρακάτω. Για να χωρέσει το τραμ και η άλλη κίνηση των τροχοφόρων στην οδό Σταδίου αποφάσισαν να στενέψουν τα πλατύτατα πεζοδρόμια. Έτσι, κόπηκε η άκρη των πεζοδρομίων, αλλά κόπηκαν μαζί και οι δεντροστοιχίες!
Και ο δρόμος έχασε την πρασινάδα του και τη δροσιά του. Αλλ’ από τότε έχασε και τη σκόνη του, γιατί ασφαλτοστρώθηκε. Και στα 1910 το παλιό ιπποκίνητο τραμ, διαδέχτηκε το υπ’ αριθ. «2» ηλεκτροκίνητο τραμ, που διατηρήθηκε ως τα 1936, οπότε πια για λόγους κυκλοφορίας καταργήθηκε. Λίγο αργότερα στένεψαν, ακόμη περισσότερο, τα πεζοδρόμια για τον ίδιο λόγο (βλ. Δ. Σκουζέ: «Νοσταλγίες», Αθήναι, 1957, σελ. 46).
Τραπεζάκια… μέσα
Τώρα πια τα καφενεία και τα ζαχαροπλαστεία δεν είχαν χώρο να βγάλουν τραπεζάκια και καρέκλες στα στενά, πλέον, πεζοδρόμια. Εξάλλου η πόλη μεγάλωσε και η κίνηση της οδού Σταδίου αυξήθηκε πολύ…
Το άσπλαχνο ξερίζωμα των ακακιών θρήνησε έμμετρα ο πνευματωδέστατος λόγιος και θεατρικός συγγραφέας Πολύβιος Δημητρακόπουλος. Έγραψε το παρακάτω επίγραμμα, που απάγγειλε στη γνωστή θεατρική επιθεώρηση «Παναθήναια» του 1911, ο μεγάλος κωμικός του τότε θεάτρου της «Νέας Σκηνής» και αργότερα του «Εθνικού», Τηλέμαχος Λεπενιώτης:
Προς χάριν της κυκλοφορίας των ευγενών μας των ποδών, / απέκοψαν τας ακακίας εις του Σταδίου την οδόν. // Εκόπησαν αι ακακίαι γιατ’ ήσαν τάχα περιττοί, / αν όμως ήταν κακίαι, δεν θα τας έκοβαν ποτέ!
(Βλ. Δ. Σκουζέ: «Η Αθήνα που Έφυγε…», βιβλίο πρώτο, 1961 -σελ. 52).
Το άγαλμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην αρχική του θέση. Πηγή: Η Αθήνα από τον 19ο αιώνα (ιστοσελίδα)
Η μεταμόρφωση ολοκληρώνεται
Καθώς περνούσαν τα χρόνια η οδός Σταδίου, με την αύξηση του πληθυσμού της πρωτεύουσας, άρχισε να παίρνει τον καθαρά εμπορικό χαρακτήρα της και να χάνει σιγά-σιγά την κοσμική μορφή της. Τώρα πια η κοσμική κίνηση, που ήταν το κύριο γνώρισμα της οδού Σταδίου, άρχισε να φεύγει προς τη λεωφόρο Πανεπιστημίου…
Εν τούτοις, για πολύ καιρό ακόμη στις γειτονίες τραγουδούσαν:
Κορίτσια μην πηγαίνετε εις την οδόν Σταδίου / Γιατί εκεί συχνάζουνε παιδιά του Γυμνασίου.
Από την έμμετρη, λοιπόν, αυτή συμβουλή, των συνοικιών προς τις Ατθίδες, προκύπτει ότι η οδός Σταδίου ήταν ένας περίπατος, όπου εσύχναζαν και οι αμελείς μαθητές του Γυμνασίου και ο ενοχλητικός έρωτας (βλ. Τίμου Μωραϊτίνη: «Τα ρομαντικά χρόνια της Αθήνας», Αθήνα, σελ. 46).
Θα πρέπει, βέβαια, να σημειώσουμε ότι είχαν μείνει ακόμη, μερικά καλά εστιατόρια όπως το «Διεθνές», του «Αβέρωφ» ή και του «Κωστή», στη γειτονική Κοραή. Ένα τελευταίο, γαλακτοπωλείο μάλλον παρά εστιατόριο, που παρέμενε ανοιχτό σχεδόν μέχρι το πρωί, για τους ξενύχτηδες, ήταν «η Γαλλία», προς το τέλος της Σταδίου, πλάι στο μέγαρο Σαρόγλου, αλλά κι αυτό έκλεισε, εδώ και κάμποσα χρόνια.
Έτσι, λοιπόν, διάφοροι επιχειρηματίες, που βρήκαν την οδό Σταδίου κατάλληλη, άνοιξαν εκεί τα καταστήματά τους, ιδίως ανδρικών ειδών ενώ όλα σχεδόν τα είδη της γυναικείας αμφίεσης ήταν στα μαγαζιά της οδού Ερμού.
Το ανθοπωλείο του Βιντζηλαίου το 1950. Πηγή: φωτογράφος Δημήτρης Παπαδήμος, Αρχείο Δημήτρη Παπαδήμου και Ελένης Φραγκιά (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, κωδικός DP25.03.02)
Τα μεγάλα εμπορικά
Μεταξύ των μεγάλων καταστημάτων που είχαν ακμάσει στα παλιότερα χρόνια, και που δεν υπάρχουν πια, ήτανε τα καταστήματα των αδελφών Ιωάννου και Βασιλείου Κασδόνη, όπου αγόραζαν καπέλλα και γραβάτες όλοι οι κομψευόμενοι Αθηναίοι, του Αριανούτσου που πουλούσε ψαθάκια, επίσης το «Όλντ Ήνγκλαντ» του Κανδρεβιώτη που πουλούσε ανδρικά είδη και που βρισκόταν εκεί όπου αργότερα άνοιξε το «Σίδνεϋ Νόελ», επίσης κατάστημα ανδρικών ειδών από τα καλύτερα της Αθήνας. Σήμερα υπάρχει εκεί, γωνία Σταδίου και Αμερικής, το κατάστημα «Ντέρου» που έχει κρύσταλλα, πορσελάνες, λάμπες και άλλα είδη οικιακής χρήσεως.
Άλλα καταστήματα της εποχής εκείνης, ήταν των γνωστών παλιών υποδηματοποιών Περπινιά και Τσάμη, καθώς και των μεγάλων εμποροραπτών Τσόχα και Κανελλόπουλου, που είχαν τότε την καλύτερη πελατεία της Αθήνας. Ακόμα, τα καταστήματα Σδράλλη και Τσοκόπουλου και το γνωστό στους παλιούς, μεγάλο κατάστημα του Χρήστου Κονταράτου, που πουλούσε ανδρικά είδη και βρίσκονταν εκεί που σήμερα είναι το Ταμιευτήριο της Εθνικής Τραπέζης.
Ιππήλατα τραμ στην οδό Σταδίου το 1905, στο ύψος του Παλαιού Τυπογραφείου. Πηγή: Η ιστορική οδός Σταδίου μέσα από τον φακό του παρελθόντος. https://www.tilestwra.com/istoriki-odos-stadiou-mesa-apo-ton-fako-tou-parelthontos/
«Ένας είναι ο Μπέης»
Ένα από τα ελάχιστα καλά μαγαζιά της, πάλαι ποτέ, αρχοντικής οδού Σταδίου, που ακόμη λειτουργεί στην ίδια θέση, αλλά υπό άλλη φίρμα, είναι το υποδηματοπωλείο του Μπέη, με τη γνωστή επιγραφή του: «Ένας είναι ο Μπέης», που άλλοτε τη διαφήμιζε σε πολλούς μαντρότοιχους της Αθήνας, την εποχή, βέβαια, που υπήρχε ακόμα αυτό το είδος…
Το κατάστημα του Μπέη ήταν λίγο μετά τη Γεωργίου Σταύρου, ανεβαίνοντας δεξιά τη Σταδίου.
Δίπλα στου Μπέη ήταν το γνωστό κατάστημα του «Κολλάρου» που πουλούσε αποκλειστικά ανδρικά πουκάμισα, κολλάρα και γραβάτες. Πριν κάμποσο χρόνια, έκλεισε κι αυτό.
Απέναντι ακριβώς από τη Βουλή ήταν ο οίκος των καπνιστών, δηλαδή το κατάστημα του Ολλανδού Εμίλ Τοφτ, από το οποίο επί πολλές δεκαετηρίδες Αθηναίοι καπνιστές καθώς και ξένοι διπλωμάτες, επρομηθεύοντο τα γνωστά ολλανδικά πούρα και τα περίφημα πούρα της Αβάνας, των οποίων, ήταν ο μοναδικός αντιπρόσωπος. Επίσης στη Βουλή απέναντι βρίσκονταν το γνωστό κατάστημα οπτικών του Ράνιου και το βιβλιοπωλείο του Σαλίβερου.
Κι επειδή ο λόγος για βιβλιοπωλεία, δε θα πρέπει να ξεχάσουμε το παλαιότερο βιβλιοπωλείο και εκδοτικό οίκο της «Εστίας» του Σπ. Κολλάρου που λειτουργούσε από το 1885 στη Σταδίου, λίγο πιο κάτω από το μέγαρο της πρώην Τραπέζης Αθηνών. Το αιωνόβιο, σχεδόν, αυτό βιβλιοπωλείο μεταφέρθηκε στην οδό Σόλωνος.
Άλλα καταστήματα γνωστά, όχι όμως όλα τόσο παλιά, είναι η «Πανελλήνιος Αγορά» του Δρακάτου που πουλούσε παιγνίδια και εξακολουθεί να υπάρχει. Πλάι στην «Πανελλήνιο Αγορά», ακριβώς απέναντι από το σημερινό μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, βρισκόταν, μέχρι και προπολεμικά, το γνωστό φαρμακείο του Μαυρίκου που παλιότερα ήτανε καφενείο.
Στο επάνω πάτωμα του τότε καφενείου, ήταν το σπίτι όπου γεννήθηκε ο γνωστός συνθέτης της παλιάς Αθήνας Δημήτριος Ρόδιος (1862-1957). Νεότερα, σχετικά, είναι του Ψαρρού με είδη καπνιστού και μπιμπελό, του Νησιώτη με ασημικά, του Λέντζου με ανδρικά είδη (πολύ νεότερο αυτό), εξακολουθούν να υπάρχουν και σήμερα.
Του Χρυσικόπουλου που ήταν επίσης ένα μεγάλο κατάστημα, κυρίως ανδρικών ειδών, έχει κλείσει προ πολλού και στη θέση του βρίσκεται σήμερα το πολυκατάστημα ATHENE, του Στρογγυλού και του Κωνσταντάρα που λειτουργούν πάντα, του Γουτάκη, από τα παλιά, με αποκλειστικώς ανδρικά είδη, που εξακολουθεί κι αυτό να λειτουργεί.
Το Αρσάκειο επί της Σταδίου την εποχή που ξεκίνησε να λειτουργεί. Πηγή: Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20όν αιώνα / Κώστα Η. Μπίρη. [Αθήναι]: Καθίδρυμα Πολεοδομίας και Ιστορίας των Αθηνών, 1966. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.…και να ακμάζουν
Αξίζει εδώ να πούμε δυο λόγια για το γνωστό κατάστημα των αδελφών Γουτάκη, που κινδύνευσε να καεί από πυρκαγιά στα 1918 ή 19. Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε στο διπλανό μαγαζί που ανήκε (πιθανώς) σε κάποιον ονόματι Σκορδίλη και το οποίο κάηκε εντελώς και έμεινε οικόπεδο, ως τα 1933 που ξαναχτίστηκε.
Του Γουτάκη, όπως μου διηγήθηκαν οι φίλοι, αδελφοί Τάσος και Γιάννης Γουτάκης, παιδιά του εκ των ιδρυτών του καταστήματος Πάνου Γουτάκη, έπαθε κάτι μικροζημιές (κυρίως βράχηκαν εμπορεύματα κ.λπ.), αλλά σώθηκε χάρη στις υπεράνθρωπες προσπάθειες της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας — που ανήκε τότε στο Στρατό — αλλά και στη συνεχή παρουσία των τότε ιδιοκτητών Πάνου, Γιώργου και Γιάννη Γουτάκη που έσπευσαν αμέσως επί τόπου.
Σημαντική βοήθεια πρόσφερε, τότε, και το γειτονικό κεντρικό κατάστημα της Εθνικής Τραπέζης, γωνία Σταδίου και Γεωργίου Σταύρου, με την άφθονη παροχή νερού, που είχε στη διάθεσή του. Ανάλογη αγωνία πέρασαν οι σημερινοί ιδιοκτήτες με τις οικογένειές τους, που βρέθηκαν κι αυτοί επί τόπου, κατά την πρόσφατη πυρκαγιά του γειτονικού μεγάλου καταστήματος Κατράντζου, που κάηκε ολοσχερώς από τη μεγάλη φωτιά που προκλήθηκε από έκκρη-ξη βόμβας, το Δεκέμβρη του 1980.
Το μέγαρο του ΟΤΕ. Δεκαετία 1960. Πηγή: Αρχείο Πρακτορείου Ηνωμένων Φωτορεπόρτερ (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ, κωδικός 03.5.P.261)
Τέλος τα… αειθαλή ανθοπωλεία του Φλεριανού, απέναντι απ’ το μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, και του Βιντζηλαίου στη γωνία Σταδίου και Κοραή που επίσης εξακολουθούν να υπάρχουν, ενώ του «Αγαλιώτη», σαν ανθοπωλείο έχει κλείσει προ πολλού, αλλά συνεχίστηκε αργότερα η επιχείρηση με είδη διακοσμήσεως εσωτερικών χώρων, λάμπες, κρύσταλλα κ.λπ., μα κι αυτή έκλεισε πρόσφατα.
Μέχρι προ τίνος επίσης λειτουργούσε κι ο πρώτος γερμανικός φούρνος στην Ελλάδα, του Σικ, σ’ ένα μικροσκοπικό μαγαζί δίπλα στου Χρυσικόπουλου, μα έκλεισε πρόσφατα κι αυτός. Και είναι πράγματι πολύ περίεργο πως κράτησε τόσα χρόνια.
Όπως, επίσης πρόσφατα, δεν έκλεισε μεν, αλλά μεταφέρθηκε, λόγω ανοικοδόμησης του κτιρίου, από τη χαρακτηριστική θέση της επί της οδού Σταδίου — στοά Νικοούδη, κι εγκαταστάθηκε στο βάθος της στοάς ενός κτιρίου, στην αρχή της οδού Δραγατσανίου, η γνωστή από προπολεμικά καφετέρια του «Λουμίδη», όπου, στο ισόγειο έπιναν «στα όρθια» οι βιαστικοί τον καφέ τους, μα στο πατάρι εσύχναζαν και συζητούσαν, επί ώρες, πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, ποιητές και πολιτικοί, ακόμα.
Το «σαλόνι» της Αθήνας
Πριν η Σταδίου πάρει την τελική μορφή της, δηλαδή του εμπορικού δρόμου, υπήρξε για πολλά χρόνια ο αγαπημένος περίπατος των Αθηναίων… Κι όπως γράφει ο Φώτος Γιοφύλλης σ’ ένα παλιό περιοδικό… «η οδός Σταδίου ως την εποχή των πολέμων μας (εννοεί, προφανώς, τους Βαλκανικούς πολέμους), ήτανε το «σαλόνι» της Αθήνας». Για την εποχή που μιλάει ο Γιοφύλλης, αυτό δεν είναι καθόλου περίεργο.
Ο πληθυσμός, τότε της Αθήνας δεν ήταν πολύς. Όσοι κυκλοφορούσαν στη Σταδίου, την εποχή εκείνη, ήσαν, λίγο-πολύ, γνωστοί μεταξύ τους. Εκείνα τα χρόνια το ημίψηλο, το μελόν (ή πομπεδάκι, όπως τόλεγαν μερικοί) και οι πλατύγυρες ρεπούμπλικες, το χειμώνα, καθώς και τα ψαθάκια, το καλοκαίρι, (που πολλοί γαλλομαθείς τα λέγανε «παγιασόν») κι ακόμη οι γνωστοί μας παναμάδες, ήταν τα καπέλα της μόδας. Και οι χαιρετούρες έδιναν κι έπαιρναν.
Σήμερα, βέβαια, όλ’ αυτά μας φαίνονται, περίπου, αδιανόητα αφού η τωρινή οδός Σταδίου δεν έχει πια κανένα ίχνος της παλιάς και ρομαντικής «Λεωφόρου των Ακακιών». Δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά ένα συνεχές πανδαιμόνιο κίνησης τροχοφόρων που εκπέμπουν καυσαέρια και βιαστικών διερχομένων, αγνώστων μεταξύ τους…
Ο Δήμος Καισαριανής διαθέτει πλέον πληροφοριακό σύστημα που του παρέχει τη δυνατότητα να σχεδιάζει και να προσφέρει θεματικούς περιπάτους στην πόλη με τη βοήθεια ψηφιακού οδηγού.
Πρόκειται για ένα νέο δυναμικό εργαλείο προώθησης της πόλης και των επιχειρήσεών της σε παγκόσμια κλίμακα.
Η εφαρμογή προσφέρεται δωρεάν για φορητές συσκευές τύπου smartphone (iOS και Android), κινητά και τάμπλετ.
Προς το παρόν είναι διαθέσιμη μόνο στην ελληνική γλώσσα.
Σύντομα θα προσφέρεται στην αγγλική γλώσσα, ενώ, παράλληλα, ετοιμάζεται και το αντίστοιχο portal.
Ο ψηφιακός οδηγός πόλης Welcome2Kessariani παρέχει τη δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο να περιηγηθεί αυτόνομα στην Καισαριανή, τόσο στον αστικό χώρο όσο και στο Αισθητικό Δάσος, στα μνημεία και τα αξιοθέατα, στους δρόμους και τις γειτονιές της.
Η πρώτη έκδοση της εφαρμογής, περιλαμβάνει τρεις διαδρομές:
– Διαδρομή «Η Καισαριανή του χθες και του σήμερα»
– Διαδρομή «Το Αισθητικό δάσος της Καισαριανής»
– Περίπατος στον «Ιστορικό Κήπο της Μονής Καισαριανής»
Διαβάστε περισσότερα για τον Ψηφιακό Ξεναγό του Δήμου Καισαριανής «Welcome2Kessariani» και κατεβάστε την εφαρμογή στο σύνδεσμο στα σχόλια 👇
Στο πένθος βυθίστηκε το ελληνικό μπάσκετ, καθώς έφυγε από τη ζωή ο Γιάννης Ιωαννίδης σε ηλικία 78 ετών.
Γεννημένος στις 26 Φεβρουαρίου του 1945 στη Θεσσαλονίκη, ο «Ξανθός» συνέδεσε την μπασκετική του καριέρα ως αθλητής αποκλειστικά με τον Άρη, στον οποίο αγωνίστηκε από το 1959 μέχρι το 1978.
Ως προπονητής, ο Γιάννης Ιωαννίδης συγκαταλέγεται στους κορυφαίους της Ελλάδας, κατακτώντας συνολικά 12 πρωταθλήματα και έξι Κύπελλα.
Στην πεντάδα του Άρη με το αγαπημένο του νούμερο 5 και αριστερά δίπλα του με έναν, επίσης, μετέπειτα σπουδαίο προπονητή, τον Θόδωρο Ροδόπουλο. Διακρίνονται, επίσης, από αριστερά μετά τον Ιωαννίδη οι Λευτέρης Χατζόπουλος, Γιώργος Τσιτούρας και Στέργιος ΜπουσβάροςΣημαιοφόρος της Εθνικής στο Αλεξάνδρειο. Πίσω του διακρίνονται κατά σειρά οι Ζούπας, Σπανός, Μπαρλάς, Σισμανίδης, Τσάνταλης, Κόντος, Σταμέλος, Κατσαφάδος και ΓκούμαςΟ πρωταθλητής Ελλάδας της σεζόν 1978-79 Άρης με προπονητή τον Γιάννη Ιωαννίδη στο ντεμπούτο του στην Α’ Εθνική. Διακρίνονται από αριστερά όρθιοι οι παίκτες: Σπάρταλης, Σκόνδρας, Παραμανίδης, Χωλόπουλος, Παπαγεωργίου. Καθιστοί, επίσης, από αριστερά: Βαμβακούδης, Νάστος, Αλεξανδρής, Καλαντίδης και Ανανιάδης
Η πρώτη του δουλειά ως προπονητής ήταν στον πάγκο του Άρη τη σεζόν 1978-79, ενώ τα επόμενα δύο χρόνια εργάστηκε στον Γ.Σ. Λάρισας. Το 1982 επέστρεψε στην ομάδα της Θεσσαλονίκης, παραμένοντας μέχρι το 1990. Από το 1991 μέχρι το 1996 μετακόμισε στον Πειραιά για λογαριασμό του Ολυμπιακού, ενώ την επόμενη διετία ήταν στην ΑΕΚ. Η σεζόν 1999/00 επέστρεψε στους «ερυθρόλευκους», οι οποίοι αποτελέσαν και την τελευταία δουλειά σε σύλλογο.
Από ‘κει και πέρα, ο Γιάννης Ιωαννίδης μέτρησε και δύο θητείες στον πάγκο της Εθνικής ομάδας, με την πρώτη να ήταν το 1980-81 και τη δεύτερη το 2002-03.
Η Εθνική ομάδα με προπονητή τον Γιάννη Ιωαννίδη επιστρέφει αήττητη από το Τσάλεντζ Ράουντ της Κωνσταντινούπολης και με την πρόκριση στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1981. Στη φωτογραφία από την επιστροφή της αποστολής στην Αθήνα διακρίνονται εκτός του «ξανθού» διακρίνονται από αριστερά πάνω οι Δήμου (συνοδός), Καστρινάκης, Βίδας, Κορωναίος, Κυνηγόπουλος (αρχηγός αποστολής), Καρατζουλίδης, Κοκκολάκης, Ανδρίτσος και στην κάτω σειρά οι Βασιοκώστας (μασέρ), Γκάλης, Τσάβας (βοηθός προπονητή), Γιαννάκης, Κατσούλης και ΠετρόπουλοςΜε τους Μάκη Νάτση, Παναγιώτη Γιαννάκη και Νίκο Γκάλη πανηγυρίζουν έναν από τους τίτλους της «Αυτοκρατορίας» του ΆρηΜε τον «μέντορα» του Ανέστη Πεταλίδη και τον Νίκο Γκάλη πριν από αναχώρηση της αποστολής του Άρη για ευρωπαϊκό αγώνατριανδρία που «αναγέννησε» την ομάδα μπάσκετ του Ολυμπιακού πανηγυρίζει την κατάκτηση του Πρωταθλήματος Ελλάδας του ’93. Από αριστερά Γιάννης Ιωαννίδης, Σωκράτης Κόκκαλης και Ζάρκο Πάσπαλι
Εκτός από το μπάσκετ, ο «Ξανθός» ασχολήθηκε και με την πολιτική, καθώς από τις εκλογές του 2004 μέχρι και εκείνες του 2015 εκλεγόταν βουλευτής στην περιφέρεια Α’ Θεσσαλονίκης. Μετά τις εκλογές του 2007 διορίστηκε υφυπουργός Αθλητισμού, μένοντας στη θέση αυτή μέχρι τον Οκτώβριο του 2009. Ο Γιάννης Ιωαννίδης ανέλαβε ξανά το συγκεκριμένο υφυπουργείο και συγκεκριμένα από τον Ιούνιο του 2012 μέχρι εκείνον του 2013.
Το μη δεσμευτικό ψήφισμα προς την Κομισιόν προβλέπει μία ενιαία ευρωπαϊκή ρύθμιση ώστε με βάση την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το 2014 οι αεροπορικές εταιρείες θα πρέπει να καταργήσουν τα πρόσθετα τέλη για τους επιβάτες που φέρνουν χειραποσκευές στην καμπίνα, καθώς και τις πρόσθετες και ενίοτε κρυφές χρεώσεις, που δυσχεραίνουν τη σύγκριση των τιμών από τους επιβάτες.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το 2014 εξέδωσε απόφαση για τις χειραποσκευές σύμφωνα με την οποία, οι αεροπορικές εταιρείες δεν μπορούν να επιβάλλουν πρόσθετο τέλος στις χειραποσκευές, εφόσον έχουν λογικό βάρος και διαστάσεις και τηρούν τις απαιτήσεις ασφαλείας.
Η ΕΕ επιδιώκει την επίλυση δύο προβλημάτων: τις διαφορετικές πολιτικές που ακολουθούν οι αεροπορικές εταιρείες με αποτέλεσμα να προκαλούν σύγχυση στους επιβάτες. Επιπλέον, τις ασαφείς διαφημίσεις που θα μπορούσαν να σημαίνουν κρυφές χρεώσεις αποσκευών κατά την αγορά του εισιτηρίου.
Επίσης, επιδιώκει σαφήνεια από την πλευρά των αεροπορικών εταιρειών σχετικά με το ακριβές βάρος και μέγεθος.
Τα πρότυπα βάρους και μεγέθους μπορεί να διαφέρουν πολύ μεταξύ των αεροπορικών εταιρειών. Αυτό είναι ιδιαίτερα προβληματικό για τους επιβάτες με πτήσεις ανταπόκρισης σε διαφορετικές αεροπορικές εταιρείες που έχουν διαφορετικά πρότυπα, αυξάνοντας την πιθανότητα να πληρώσουν επιπλέον τέλη στην πύλη επιβίβασης.
