Η απαγωγή των 43 φοιτητών κι ο πόλεμος κατά των καρτέλ των ναρκωτικών στο Μεξικό

- Advertisement -

Του Νικόλα Κούλογλου

Στις 26 Σεπτεμβρίου 2014, ημερομηνία ορόσημο στη σύγχρονη πολιτική ιστορία του Μεξικού, μια σειρά επιθέσεων που έλαβαν χώρα στη νοτιοδυτική Πολιτεία Γκερέρο, οδήγησαν στο θάνατο 6 ατόμων και στην απαγωγή 43 φοιτητών από μέλη της δημοτικής αστυνομίας της πόλης Ιγκουάλα σε συνέργεια με μέλη του καρτέλ Γκερέρος Ουνίδος που δρα στην ευρύτερη περιοχή.

Τα ερωτήματα που ανακύπτουν από αυτήν την υπόθεση είναι τα εξής: Πρώτον, πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού έφτασαν στο σημείο μιας τόσο μαζικής απαγωγής πολιτών, στην οποία εμπλέκονται μέλη της αστυνομίας με μέλη των καρτέλ; Δεύτερον, ποια γεγονότα οδήγησαν μια υπόθεση τοπικού χαρακτήρα στην αρχή, να λάβει πλέον διεθνείς διαστάσεις σήμερα;

Αξίζει να σημειωθεί ότι το φαινόμενο των καρτέλ των ναρκωτικών και του οργανωμένου εγκλήματος έχει βαθιές ρίζες στη χώρα του Μεξικού. Οι ρίζες αυτές βρίσκονται σε τρεις βασικούς άξονες· το πολιτικό σύστημα στη χώρα, τη νέα δόμηση των καρτέλ των ναρκωτικών -κυρίως από το 2006 μέχρι και σήμερα- και τέλος, τις συνέπειες των πολιτικών που εφαρμόστηκαν για την καταπολέμηση αυτού του φαινομένου.

Όσον αφορά στον πρώτο άξονα, η πολιτική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών του Μεξικού είναι ιδιαίτερη, καθώς το καθεστώς που επικρατούσε στη χώρα από το 1929 μέχρι και το 2000 είχε στοιχεία απολυταρχισμού. Το παράδοξο του συγκεκριμένου καθεστώτος είναι ότι ενώ για συνεχόμενα 71 χρόνια ένα μόνον κόμμα -το PRI (Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα, κεντρώας ιδεολογίας) -κατείχε τη διακυβέρνηση του κράτους, κάθε φορά εκλεγόταν με δημοκρατικές διαδικασίες, γιατί η δυναμική ήταν πολύ μεγάλη σε όλα τα ομόσπονδα κράτη και ταυτόχρονα τα υπόλοιπα κόμματα δεν παρουσίαζαν μια σημαντική εναλλακτική στην πολιτική σκηνή της χώρας.

Διαμαρτυρίες για την απαγωγή των 43 φοιτητών

Στην εξαετία που ακολούθησε ο τότε πρόεδρος, Βιθέντε Φοξ, επέλεξε τη συνέχιση μιας πολιτικής «ανοχής» στη δράση των καρτέλ, γεγονός που δυσχέρανε την ήδη οριακή κατάσταση της χώρας. Το διαμορφωμένο πολιτικό σκηνικό συνδέεται άμεσα με τα αυξανόμενα ποσοστά διαφθοράς και τη συνεπαγόμενη διείσδυση των καρτέλ σε όλες τις βαθμίδες του ομοσπονδιακού συστήματος. Το 2006, ο Φελίπε Καλντερόν αναλαμβάνει τα καθήκοντα του Προέδρου στο Μεξικό, με σημαία της προεκλογικής του καμπάνιας τον «πόλεμο» κατά των καρτέλ.

Το πρώτο μέτρο που έλαβε, ήταν η άμεση εμπλοκή του στρατού στον «πόλεμο» κατά των ναρκωτικών, γιατί θεωρούνταν ένας από τους θεσμούς στους οποίους δεν είχε διεισδύσει το οργανωμένο έγκλημα μέσω της διαφθοράς, εν αντιθέσει με τα διαφορετικά επίπεδα της αστυνομίας (δημοτικό, κρατικό κι ομοσπονδιακό). Για να υλοποιηθεί το συγκεκριμένο μέτρο, ορίστηκε ο «πόλεμος» κατά των καρτέλ ως η βασική προτεραιότητα εθνικής ασφάλειας της χώρας. Επομένως, ο στρατός έλαβε και συνταγματικά τη δικαιοδοσία να δράσει.

Πρωταρχικός στόχος αυτής της επιχείρησης ήταν η εκτέλεση των ηγετών των καρτέλ για την αποδόμησή τους. Το συγκεκριμένο μέτρο έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στην καταπολέμηση των καρτέλ στην Κολομβία, αλλά και στις φαβέλες στη Βραζιλία. Στο Μεξικό, όμως, είχε ως σημαντική συνέπεια τη νέα δόμηση κι επανασύσταση των καρτέλ κι όχι την επιδιωκόμενη αποδόμησή τους, παρ’όλο που ο στρατός προχώρησε σε μαζικές συλλήψεις κι εκτελέσεις πολλών ηγετών των καρτέλ με τη συνδρομή της αστυνομίας.

Ο κατακερματισμός των καρτέλ σε υπο-καρτέλ αναδεικνύεται κι από το γεγονός ότι το 2007 δρούσαν στο Μεξικό 6 ισχυρά καρτέλ, το 2011 μετατράπηκαν σε 16, ενώ σήμερα γίνεται λόγος για πάνω από 80. Οι επιχειρήσεις του στρατού και της αστυνομίας συνέπεσαν παράλληλα με τον πόλεμο μεταξύ των καρτέλ για τον έλεγχο των προσοδοφόρων διαδρόμων και στρατηγικών σημείων μεταφοράς της χώρας -συνοριακές οδοί, λιμάνια, αεροδρόμια- προς τις ΗΠΑ, τη «γη της Επαγγελίας», οι οποίες κατέχουν την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία στην κατανάλωση όλων των ειδών ναρκωτικών, σύμφωνα με την ανάλυση του κοινωνιολόγου Gabriel Kessler.

Απαγωγή φοιτητών στο Μεξικό

Με αυτή τη νέα δόμηση τα καρτέλ μετατρέπονται, πλέον, σε «εγκληματικές οργανώσεις», καθώς παρουσιάζουν ιεραρχία στα πρότυπα της ιταλικής μαφίας κι επιδίδονται τα τελευταία χρόνια, πέραν του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, και σε άλλες παράνομες δραστηριότητες, όπως οι εκβιασμοί, το λαθρεμπόριο όπλων, οι απαγωγές και το ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος. Τις συνέπειες της εφαρμογής συνεχόμενων εσφαλμένων δημόσιων πολιτικών βιώνει σήμερα το Μεξικό στην «υπόθεση Ιγκουάλα» και τη μαζική απαγωγή των 43 φοιτητών.

Οι συγκεκριμένοι φοιτητές σπούδαζαν στην Αγροτική Διδασκαλική Σχολή της Αγιοτζινάπα τις αγροτικές περιοχές, που συγκαταλέγονται στις πιο φτωχές και περιθωριοποιημένες του Μεξικού. Ως ηθικοί αυτουργοί κατηγορούνται ο δήμαρχος της πόλης, Χοσέ Λουίς Αμπάρκα και η σύζυγός του, Μαρία δε λος Άνχελες Πινέδα, καθώς φαίνεται να έδωσαν την εντολή στην αστυνομία της πόλης να αποτρέψει τις κινητοποιήσεις τους. Παρ’ όλο που ο Υπουργός Δικαιοσύνης δήλωσε επίσημα, μετά την ταυτοποίηση ενός φοιτητή από τις εξετάσεις γενετικού υλικού που διενεργήθηκαν, ότι όλοι οι φοιτητές λογίζονται πλέον νεκροί, οι συγγενείς τους συνεχίζουν τις έρευνες.

Η συγκεκριμένη υπόθεση αποτελεί την κυριότερη κρίση, εκτός από την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, που έχει κληθεί να αντιμετωπίσει ο νέος Πρόεδρος Ενρίκε Πένια Νιέτο στα δύο χρόνια που διατηρεί τα ηνία της χώρας, για τους εξής λόγους:

Πρώτον, γιατί η εσωτερική πολιτική κατάσταση της χώρας έχει δεχθεί σοβαρό πλήγμα με την «υπόθεση Ιγκουάλα», καθώς το σημαντικότερο κόμμα της αριστεράς το PRD (Κόμμα Δημοκρατικής Επανάστασης), μέλος του οποίου ήταν ο δήμαρχος της Ιγκουάλα, τείνει να διαλυθεί και ταυτόχρονα τα δύο κόμματα που έχουν κυβερνήσει από το 1929 μέχρι σήμερα -το PRI (κόμμα του Προέδρου Πένια Νιέτο) και το PAN (2000-2012 στη διακυβέρνηση)- φέρουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τη συνεχώς αυξανόμενη ισχύ των καρτέλ και τις λανθασμένες δημόσιες πολιτικές που εφαρμόστηκαν.

Δεύτερον, η ανακοίνωση του ανωτέρω θανάτου των 43 φοιτητών οδήγησε σε νέο κύμα κινητοποιήσεων στη χώρα και ταυτόχρονα μετέτρεψε την υπόθεση σε διεθνές ζήτημα, με διαδηλώσεις συμπαράστασης προς τους συγγενείς των θυμάτων σε πολλές πόλεις του κόσμου. Όλες αυτές οι εξελίξεις λαμβάνουν χώρα, ενώ τον Ιούνιο του 2015, ο μεξικανικός λαός θα κληθεί να ψηφίσει για τη μερική ανανέωση του Κονγκρέσου, αλλά και την εκλογή των Κυβερνητών στα Ομόσπονδα Μεξικανικά Κράτη. Η «υπόθεση Ιγκουάλα», θα αποτελέσει άραγε το έναυσμα, για την καταπολέμηση των φαινομένων διαφθοράς, την εξ ολοκλήρου αναδιάρθρωση του πολιτικού οικοδομήματος, αλλά και τη μεθοδική αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος στη χώρα;

*Ο Νικόλας Κούλογλου είναι Υποψήφιος Διδάκτορας Πολιτικών Επιστημών και Στρατηγικής του Πανεπιστημίου Paris 13 – Sorbonne Paris Cité

Share it!
- Advertisement -
spot_img

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

«Σφραγίζονται» ως επικίνδυνες 12 παιδικές χαρές σε γειτονιές της Αθήνας (ΛΙΣΤΑ)

Για όσο διάστημα παραμείνουν κλειστές οι παιδικές χαρές προς ανακατασκευή, μπορούν να εξυπηρετούνται από τις κοντινές παιδικές χαρές.

Μπακογιάννης για Διπλή Ανάπλαση: «Ο Δήμαρχος θα έπρεπε να κάνει το σταυρό του

Παραλαμβάνει ένα έργο υπερώριμο, στρωμένο με εξαφαλισμένες χρηματοδοτήσεις 230 εκατ. ευρώ».

Αφρικανική σκόνη: Τι μεταφέρει και πόσο επιβλαβής είναι για την υγεία

Η σκόνη είναι ένας τύπος σωματιδίων (PM) που προέρχεται από την έρημο Σαχάρα στη Βόρεια Αφρική.

Εγκαινιάστηκε η νέα πεζογέφυρα στο Παλατάκι (ΦΩΤΟ)

Ένα σημαντικό έργο, που θα αυξήσει σημαντικά την οδική ασφάλεια και την ασφάλεια των πεζών.

Δήμος Αθηναίων: Δημιουργία μνημείου για τα θύματα του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη

Χ.Δούκας: «Τιμούμε τη μνήμη των θυμάτων και διατηρούμε άσβεστη την ανάγκη για αλήθεια και δικαιοσύνη».

Νέο δωρεάν δημοτικό πάρκινγκ στο Γαλάτσι (ΦΩΤΟ)

Στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου σχεδίου δημοτικών parking με το σύνθημα «Παρκάρεις Δωρεάν».

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σφραγίζονται» ως επικίνδυνες 12 παιδικές χαρές σε γειτονιές της Αθήνας (ΛΙΣΤΑ)

Για όσο διάστημα παραμείνουν κλειστές οι παιδικές χαρές προς ανακατασκευή, μπορούν να εξυπηρετούνται από τις κοντινές παιδικές χαρές.