Ίχνη προϊστορικού οικισμού από την εποχή των παγετώνων ανακάλυψαν οι επιστήμονες σε υψόμετρο 4.500 μέτρων στις Περουβιανές ‘Ανδεις. Η εγκατάσταση, που χρονολογείται από το τέλος της Πλειστοκαίνου (12.000π.Χ), είναι η ψηλότερη που έχει βρεθεί ποτέ στον κόσμο από εκείνη την παγωμένη εποχή, και δείχνει ότι οι τολμηροί πρόγονοί μας ήταν ικανοί για τέτοια εγχειρήματα σχεδόν 1.000 χρόνια νωρίτερα από ό,τι πιστευόταν ως σήμερα..
Σε τρία ξεχωριστά σημεία της εγκατάστασης οι ερευνητές βρήκαν ένα καταφύγιο κάτω από βράχους, λίθινα εργαλεία, οστά ζώων, απομεινάρια τροφής και πρωτόγονα τεχνουργήματα. «Αναλογιζόμενοι τις δυσκολίες που θα αντιμετώπισαν, εύλογα αναρωτιέται κανείς: γιατί να κάνεις κάτι τέτοιο αν μπορείς να ζήσεις κάπου αλλού; Οποιαδήποτε κι αν ήταν η αιτία που τους ανέβασε τόσο ψηλά, σίγουρα είχαν καλούς λόγους για να παραμείνουν εκεί», εκτιμούν ο επικεφαλής αρχαιολόγος της έρευνας Κουρτ Ραντεμάκερ.
Οι οροφές των πέτρινων καταφυγίων έχουν ακόμη σημάδια από τις φωτιές που άναβαν για να μαγειρέψουν και να ζεσταθούν, ενώ με λίγη φαντασία μπορεί να δει κανείς τα πρώιμα «βουκολικά» έργα τέχνης που διακοσμούσαν τα τοιχώματα (στιγμιότυπα κυνηγιού με κόκκινη μπογιά). Επειδή στα 4.500 μέτρα δεν φυτρώνουν καθόλου δέντρα σίγουρα υπήρξε πολύ δύσκολο για τους ανθεκτικούς Παλαιο-Ινδιάνους να βρουν τα «απαραίτητα ξύλα για τις λιγοστές φωτιές τους».
Ένας ακόμη παλαιότερος οικισμός περίπου 15.000 ετών έχει βρεθεί εδώ και χρόνια στο Θιβέτ σε χαμηλότερο υψόμετρο (3.500 μέτρα) για τον οποίο ωστόσο παραμένει ανοικτό αν επρόκειτο για μόμιμη εγκατάσταση ή προσωρινό «προϊστορικό κάμπινγκ».
